අලවතුර විහාරය
මෙය කෑගලු දිස්ත්‍රික්කයේ බෙලිගල් කෝරළයේ දකුණු කඳුපිටපත්තුවෙහි අලවතුර නම් ග්‍රාමයෙහි පිහිටියේ ය. මේ විහාර ස්ථානය කවර කලෙක කවරකු විසින් ගොඩනඟන ලද දැයි යනු විමසිය යුත්තකි. “තවද ස්වදේශය වූ සිංහලද්වීපයට වැඩ බොහෝ පින් රැස් කෙරෙමින් අලවතුරේ පර්වතාග්‍රයෙහි ගල්මෙහෙවරින් විසිතුරු වූ විහාරයක් ද .. කරවා ” යනුවෙන් සද්ධර්මරත්නාකරයෙහි සඳහන් කරන ලද්දේ මේ විහාරය මැය. එහි සඳහන් පරිදි මේ විහාරය කරවන ලද්දේ “ගණවාසික වංශාභිජාත ශීලවංශ ස්ථවිරාභිධාන ප්‍රථම නාමධ‍ෙියයක් ඇති ධර්මකීර්ති මහාස්වාමිපාදයන් ” විසිනි. මේ තෙරණුවන් විසින් ම ගම්පළ බුවනෙකබාහු IV රජුගේ රාජ්‍ය සමයෙහි ගඩලාදෙණියෙහි සද්ධර්මතිලක විහාරයත් කරවූ බව සද්ධර්මරත්නාකරයෙහි හා නිකාය සංග්‍රයෙහි ද දැක්වෙයි.
ශීලවංශාභිධාන චිතීය ධර්මකීර්ති මහා ස්වාමීන් රචනා කළ පාරමීමහාශතකයෙහි එන -
“මනුඤ්ඤ‍ෙ මලයෙ දෙසෙ - කන‍ෙස ඉතිවිස්සු තෙ
ගාමකෙ ලෙණපබ්භාර- භාසුරෙ සුරනන්දනෙ ”
යන ගාථාවෙහි “කන්දොඝ” යනුවෙන් දැක්වෙනුයේ අලවතුර ග්‍රාමයයි.
වැදගත් ඉතිහාසයක් ඇති කලාත්මක කෘතීන්ගෙන් ගැවසීගත් අලවතුර විහාරස්ථානය මෙකල පවත්නේ ඛේදජනක තත්ත්වයකය. රාජසිංහ වියවුලෙන් හා පෘතුගීසි පීඩනයෙන් පසු භික්ෂූන්ට එහි විසීමට නොහැකි විය. විහාරස්ථානය හා ඊට අයත් ගම්බිම් ද ගම්වැසියන් අයත් කරගෙන තිබේ. එහි ගල්ලෙන තුළ පවත්නා විහාරය පමණක් වැඳුම් පිදුම් කිරීමට සුදුසු තත්ත්වයක ඇති නමුදු අලංකාර වූ කැටයම් සහිත ගල්පේකඩ ලීස්තර ආදියෙන් යුත් මණ්ඩප ආදි ගොඩනැගිලි බොහෝ සෙයින් විනාශ මුඛයට පත් වී තිබේ.
(සංස්කරණය: 1965)
