ඩොමිනිකා

(Dominica). කැරිබියන් මුහුදේ පිහිටි දූපතක් මෙනමින් හැඳින්වේ. මෙම දූපත උතුරින් ග්වාදාලූපේ හා මාරි ගැලන්ට් යන දූපත්වලින් ද දකුණින් මාටිනික් දූපතෙන් ද සීමා වේ. මෙහි අගනුවර හා ප්‍රධාන වරාය වනුයේ රෝසෝ (Rosean) නගරයයි. දූපතේ වර්ග ප්‍රමාණය ව.සැ.290 (ව.කි.මී.750)කි.

වනාන්තරයෙන් වැසුනු කඳුවැටි ඩොමිනිකාවේ උතුරු ප්‍රදේශයේ සිට දකුණු දෙසට විහිදේ. උසම කන්ද මෝර්න් ඩයබ්ලොටින් (More Diablotin) යන නමින් හැඳින්වේ. එහි උස මීටර් 1,447 කි. කඳුවැටි අතර පිහිටි තැනිතලා ප්‍රදේශය හරහා දිවයිනේ ප්‍රධාන ගංගා දෙකක් ගලා බසී.

උණුදිය උල්පත් හා යමහල් විවර (volcanic vents) කිහිපයක් ද උණුදිය විලක්ද ඩොමිනිකාවේ පිහිටා තිබේ. දිවයිනේ දකුණු දෙසින් මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 2,300 ඉහළින් උණුදිය විල පිහිටා තිබේ. ඩොමිනිකාවේ සාමාන්‍ය වාර්ෂික උෂ්ණත්වය පැ.780 (සෙ.25.5) හා පැ.900 (සෙ.320) අතර වේ. කඳුකර ප්‍රදේශයේ වාර්ෂික වර්ෂාපතනය අඟල් 250 (ම.මි.6,400)කි. වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල දී එ අඟල් 70 (ම.මි.1,800) පමණ දක්වා අඩුවේ.

කඳුකර ප්‍රදේශයක් බැවින් ඩොමිනිකාවේ විශාල පරිමාණයේ වගාවන් කෙරෙන්නේ සුළු වශයෙනි. නිවර්තන කලාපීය පලතුරු වර්ග, විශේෂයෙන් ම කෙසෙල් මෙහි ප්‍රධාන ම ආර්ථික භෝගය වේ. කෙසෙල් හැරුණු විට දෙහි වැනිලා, කොකෝවා, ඉඟුරු, කෝපි, පොල් හා දුම්කොල මෙහි වගාකෙරෙන සෙසු භෝග වර්ග ය. පැඟිරි තෙල් කොප්පරා හා රම් ද මෙහි නිපදවනු ලැබේ.

ඩොමිනිකාව සොයා ගන්නා ලද්දේ 16 වැනි සියවස මුල් කාලයේ දී කොලම්බස් විසිනි. ලතින් භාෂාවෙන් ඉරිදා දිනය හඳුන්වන්නේ ඩොමිනිකා යන නමින් නම් කරන ලද්දේ ඉරිදා දිනයක මෙ දිවයින සොයාගනු ලැබීම නිසා ය. සොයාගෙන වැඩි කලක් ගතවීමට පෙර ඩොමිනිකාවේ අයිතිය ලබා ගැනීම සඳහා ස්පාඤ්ඤ, ප්‍රංශ හා ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන් හා දූපත් වාසී කැරිබ්වරුන් අතර සටන් ඇතිවිය. 1547 දී ස්පාඤ්ඤ රජු සැන් ජුවාන්හි (පොටෝරිකෝ) පදිංචිකරුවන්ට කැරබ්වරුන් වහලුන් ලෙස යොදවා ගැනීමට අවසර දුන්නේ ය. 1633 වන විට ඩොමිනිකාවෙන් කොටසක් ප්‍රංශ ජාතිකයන් යටතේ පැවතිණි. 1640 දී කැරබ්වරු මුළු දූපතේ ම පාලනය සියතට ගත්හ. 1748 එක්ස් ලා චැපේල් ගිවිසුම අනුව ද ඩොමිනිකාවේ පාලනය පැවරුණේ කැරබ්වරුන්ට ම ය. 1763 පැරිස් ගිවිසුම අනුව ඩොමිනිකාව බ්‍රිතාන්‍යයට භාරදෙන ලදි. අභ්‍යන්තර වනාන්තර ප්‍රදේශවල ජීවත්වීමට කැරබ්වරුන්ට සිදුවිය.

1958 සිට 1962 දක්වා ඩොමිනිකාව බටහිර ඉන්දීය දූපත් එක්සත් රාජ්‍යයට අයත්ව පැවතිණි. එය විසුරුවා හරිනු ලැබීමෙන් අනතුරුව 1967 බටහිර ඉන්දීය දූපත් පනත අනුව රටේ අභ්‍යන්තර පාලන කටයුතු පිළිබඳ වගකීම ඩොමිනිකාව සතුවිය. බාහිර හා ආරක්ෂක කටයුතු භාර වූයේ එක්සත් රාජධානියටයි. ජනසංඛ්‍යාව (1970) - 70,302කි.

(කර්තෘ: දේවිකා ප්‍රියදර්ශනී එදිරිවීර)

(සංස්කරණය නොකළ)