දොඩම්වල දෙවියෝ
වත්මනැ ඉතා හාස්කම් ඇති දේවාලයක් මෙන් සැළැකෙන මහනුවර පළාතේ යටිනුවර පිහිටි දොඩම්වල දේවාලයට අධිගෘහිත දෙව්දූහු දොඩම්වල දෙවියෝ නමින් දන්නා ලැබෙති. ඔහුගේ අනුභාව පළමුවෙන් දැනගන්නට ලැබුණේ සතළොස්වන ශත වර්‍ෂය පමණේ දී ය. එකල දඹදිව කර්‍ණාට දේශවාසී දුගී බමුණෙක් සිය බිරියත් සමඟ ලක්දිව එන්නේ පාත්‍රයෙක් රෝපණය කරගත් අන්‍වතථ අංකූරයක් ද ගෙන ආය. ත්‍රිකුණාමලයෙන් ලක්දිවට ගොඩබට බමුණු දෙමහල්ලෝ ක්‍රමයෙන් මහනුවරට අයත් යටිනුවර කුඹුරකට පැමිණියහ. ඇඳිරිවැටී ගිය හෙයින් නවාතැනක් සොයාගැනීම නුපුළුවන් වේ යැයි සිතූ ඔවුහු බෝධිපාත්‍රය නියරක් මත තබා රාත්‍රිය එහි ම ගත කළෝ ය. උදයේ තමනට සැරසී බෝධිපාත්‍රය ගන්නට ගිය බමුණාට බෝ පැළය බිමට මුල් ඇද තිබෙන වන පෙනිණි. හේ වහාම ගම්මුදලි කරා ගොස් එය හාස්කම් සේ දන්වා සිටියේ ය. ගම්මු රැස්ව බමුණාට පදිංචියට ඒ අසල ගමක් ද නිලකොට දී බෝධියට පුද පූජා සලසන්නට වන්හ. බමුණු ද සෙසු ගැමියන් මෙන් ගොවිතැනින් ජීවත්වන්නට පටන් ගති.
දිනෙක බමුණු තවත් ගම්වැසි පිරිසක් සමඟ ගොස් හේනක් කොටමින් සිටියේ ය. ටික වේලාවකට පසු ඔහුගේ හැලහොල්මනක් අසල වැඩෙහි යෙදී සිටියනට නෑසී ගියේ ය. ඔවුහු බමුණා සොයා බැලූහ. බමුණා සිහියක් නැතිව වැටී සිටීමත් ඒ සමීපයෙහි වූ ගසෙක අංකුරයක් කැපී වහනය වන ලේ ධාරාවකුත් පෙනිණි. මිනිස්සු බමුණාට සිහිගන්වා කරුණු පිළිවිසින්නට වන්හ. ගසෙක රිකිල්ල මා අතින් කැපී ගලන අර ලේ ධාරාව දැක මුර්ජා වී වැටුණෙමි. එවිට දේව අවතාරයකින් පෙනී උදහස් වදාරා, රැකෙනු කැමැත්තෙහි නම් අද තොපට ගෙනෙන දවල් ආහාරයෙන් කොටසක් පුදා “කනත්‍රාකාරිය” කරවයි දන්වා ගියේයයි බමුණා කීය. එය සිදුකරන්නට පිරිස ද හවුල් විය. පහන් දැල්වීමට තෙල් නැති බැවින් එකෙක් පහන් වැටි අසල දිය ඇළක ඔබා තෙමා ගෙන “මෙහි දෙවියන්ගේ අනුභාවයක් පවතිනවා සැබෑ නම් මෙය දැල්වේවායි සත්‍ය ක්‍රියා කළේ ය. එය එසේ ම සිදුවිය. මිනිස්සු දේවභක්තිය පෙන්නා සියලු තේවා පවත්වා පූජා ඔප්පු කළහ. ඉන්පසු එහි දේවාලයක් කරවා කෙම්මුර ආදිය පවත්වන්නට පටන් ගති.
මෑත අතීතයේ ඒ දේවාලය අසලින් වැඩි 2 වැනි රාජසිංහ රජුට එහි මහානුභාසම්පන්න දෙවියෙක් ඇතැයි ගම්වැස්සෝ දන්වා සිටියහ. මටත් වඩා දෙවියෙක් කොහි ඇද්දැයි කියමින් රජ යන්නට ගියේ ය. ගතවූයේ මොහොතකි. රජු වඩනා කූණම්දංඩ බිඳිණි. රජුගේ සිත මෙල්ල විය. දේවාලය වෙත ගොස් කූණම්යටේ සන්ධිකරවා දීමෙන් මෙහි දෙවියන් අනුහස දක්වාලවයි කපුවන්ට අණ කළේ ය. එක් කපුවෙක් ආවිඥව යාතිකා කර යහමිය සන්ධි ගන්වා ලී ය. සතුටට පැමිණ රජ පේනයක් ද අසා සිටියේ ය. “මෙහි ඉපැද ලොව බලා වදාරන දෙවියෝ හැටපත් කට්ටුවෙති. නුඹේ පිය සේනාරත්න නර දෙවියෝ ද ඒ අතර සිටිති. නුඹට දැන් හිමිව තිබෙන්නේ ඔහුගේ භද්‍රපීඨයයි. එක් නර දේවයකු ස්වර්‍ගස්ථ වන විට ඒ පීඨය පෙරළේ. නුඹ එය මෙහි ගෙන්නා තැබිය යුතු. මේ දේවාලයේ නවකම් නුඹ කරවා ලිය යුතු ය. මතු පරසතුරු උවදුරු පහකරවා රාජපාලනයට සහාය ඒ කරණකොට ලැබේ. ඊට දෙස් වශයෙන් දැන් භද්‍රපීඨය පෙරළී ඇති හැටි මාළිගයට ගොස් බලව”යි කියැවිණ. රජ මාළිගයට ගොස් බැලී ය. කපුවා කීයේ ඇත්ත ය. එහෙයින් ලේකම් කරවා වැඩවසම් සහිත ව දේවාලයට තේවකරාවන් නිලකර වී ය.
රාසිංදෙවියන්ට හිමිව තුබුණු පුටුවත් ජයකොන්තයත් දැනට දේවාලයේ ඇතැයි කියනු ලැබේ. වර්‍ෂයකට වරක් පවත්වන පෙරහැර මංගල්ලයේ දී ඇතා පිටින් වැඩම කරවන්නේ ඒ ජයකොන්තයල. පෙරහැර නවතන තැන “රිට්ටාගේ නම් ගෙයකි. පළමු බෝධිය ද වෙලමැද තිබෙනු පෙනේ.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක)
(සංස්කරණය නොකළ)
[[ප්‍රවර්ගය: ]]
