දළදා පූජාවලිය
කුරුණෑගල රාජධානිය කොට ගෙන විසූ IV පැරැකුම්බා රජු (ක්‍රි.ව. 1302-1333) කල දක්වා දන්ත ධාතූන් වහන්සේ පිදුණු සැටි දැක්වීමට ලියැවුණු සිංහල ගද්‍ය ග්‍රන්‍ථයකි. බුවනෙකබා රජුට අමාත්‍යව සිටියහ'යි සඳහන් වන අලගක්කෝනාර, ජයසිංහ, ප්‍රතිරාජ යන තුන් දෙනකුන්ට පින් පැමිණ වීම මේ ග්‍රන්‍ථය කරණයට නිමිත්ත වී යැයි පැවැසේ. කර්‍තෘන්ගේ නාමය නෙසඳහනි. IV පැරැකුම්බාවන් දවස එරජුන්ගේ ආදරයට පාත්‍රව සිටි පැවිදි පඬිවරයෙක් කර්‍තෘන් වූ බව හැඟේ. පරිච්ඡේද දොළොසකින් ග්‍රන්‍ථය සමහර කොට තිබේ.
දීපංකර විවරණය ලත් තැන් පටන් බුදුවීම දක්වා බෝසත් සිරිත, බුදුන් ලක්දිවට වැඩමවීම, බුදුන්ගේ පරිනිර්‍වාණය සහ ආදාහනය, වම් දළදාව කලිඟු රජුට ලැබීම සහ එරජු ඊට පැවැත්වූ පුද පූජා, දළදාව කලිඟු රටින් පැළලුප් නුවරට ගෙන යාම, පඬි රජු දළදාව පරීක්‍ෂා කිරීම සහ දළදාව ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය පෑම, දළදාව ලබා ගැනීමට පඬි රජු හා ඛීරධාර රජු හා අතර සටන් වීම, කලිඟු රට දන්තපුරයට දළදාව යළිත් වැඩම කර වීම, ගුහසීව රජු දන්ත කුමාරයාට දළදාව භාර දීම, ඔහු දළදාව රැගෙන හේමමාලාවන් ද කැටිව අනුරාධපුරයේ මෙඝගිරි විහාරයට පැමිණීම, ඉන්පසු දළදාව ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය පෑම සහ කිත්සිරි මෙවන් රජු ඊට පුද පූජා පැවැත්වීම, අනතුරුව රජ පැමිණි සත් රජ කෙනකුන් ද ඊට පූජා පැවැත්වීමේ පිළිවෙළ පිළිබඳ ඉතිහාසය ඇතැම් තන්හි විස්තර ලෙසින් ද ඇතැම් තන්හි සමංක්‍ෂප ලෙසින් ද අඩංගු වෙයි.
දාඨා වංස, ජාතකට්ඨ කථා, රසවාහිනී, සාර සංග්‍රහ, දීපවංස, මහාවංස, ජිනාලංකාර වර්‍ණනා ආදි පැරණි ග්‍රන්‍ථ ආශ්‍රය කොට ගෙන ලියන ලද බව පෙනෙන මේ ග්‍රන්‍ථය පුරාණ ශිලා ලේඛන, කතිකාවත්, අප්‍රකට වංස කථා ආදියෙන් ද ආභාසය ලබා තිබේ. මුල් ග්‍රන්‍ථයන්හි එනවාට වඩා ඇතැම් තන්හි විස්තර දීමත් ඇතැම් තන්හි සංඞක්‍ෂප කිරීමත් කියවන්නන්ගේ ප්‍රසාද සංවේග ඉපැදවීමට සෑහේ යයි කර්‍තෘන් අදහස් කළ ක්‍රමයක් සැටියි.
මේ ග්‍රන්ථයෙහි එන පුවතට පසු කාලයෙහි සිදු වූ ධාතු පූජා කථා එක් කොට නුවර සමයෙහි දී සිංහල දළදා වංසය නමින් ග්‍රන්‍ථයක් කරන ලද්දේ ය. එයින් පෙනෙනුයේ මේ දළදා පූජාවලිය එතෙක් සාමාන්‍ය ජනයා අතර සම්භාවනයට පාත්‍රව පැවැති බව ය.
ග්‍රන්‍ථ කර්තෘ උසස් ලේඛන ශක්තියක් ඇත්තෙකැ'යි ග්‍රන්‍ථය නොපෙන්වයි. සංස්කෘත පද බහුල මිශ්‍ර සිංහලයෙන් ලියා තිබෙන එහි තැනින් තැන සංස්කෘත පද ඉන් පැවැසෙන අර්ථයේ සිංහල පදය සමඟ එක් කොට දක්වා ඇත. සොළීන් සිංහල ද්වීපයට බැස, යුද්ධ කොට, බොහෝ කලක් වැස දළදා, පදා, මිණිබෙරය ගෙන ගිය බවත් ඒ වස්තූන් පැසුළු සිරිසඟබෝ නම් රජකු විසින් නැවත ගෙන එන ලද බවත් වැනි අන් ඉතිහාස ග්‍රන්‍ථයකින් නොපැවැසෙන වැදගත් ඉතිහාස තොරතුරු කීපයක් මෙයින් කියැවෙයි. I පැරැකුම්බාවන්ගේ රාජ්‍ය පාලන ක්‍රමය, එකල අනුරාධපුර ශ්‍රී විභූතිය, II පැරැකුම්බාවන් කළ සාසන සංග්‍රහ, ඔවුන්ගෙන් ශාස්ත්‍රයට සිදු වූ සේවය ආදී වටිනා කරුණු රැසක් මෙයින් පැවැසෙන්නේ ය. සාහිත්‍ය ග්‍රන්‍ථයක් වශයෙන් ද ඓතිහාසික කරුණු නිශ්චය කිරීමට ප්‍රමාණ ග්‍රන්‍ථයක් වශයෙන් ද මෙය වැදගත් වෙයි.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක)
(සංස්කරණය නොකළ)
