දන්තාත්‍රෙය
අත්‍රි ඍෂිවරයාට හා අනුසුකට පුත් ව උපන් මෙතෙම විෂ්ණුගේ අවතාරයක් හැටියට සැලකේ. අත්‍රි ඍෂිවරයාට දත්ත, සොම, දුවාසස් යයි පුත්‍රයෝ තිදෙනෙක් වූහ. මොහු තිදෙන පිළිවෙළින් විෂ්ණු, බ්‍රහ්ම, ශඛකර යන තිදෙනාගේ අවතාර වශයෙන් සලකනු ලැබෙත්. යථෝක්ත දෙවිවරුන් තිදෙනාගේ ම දිව්‍යමය සාරය දත්ත කෙරෙහි පිහිටි බැවින් බ්‍රහ්ම, විෂ්ණු, මහේශ්වරත්මක ත්‍රිමුඛය (මුහුණ)කින් යුක්තව නිර්මිත දත්තගේ ප්‍රතිමාවලට පිදීම ව්‍යාප්ත විය. සිතුවම්වල ද මුහුණු තුනෙකින් හා අත් සයෙකින් යුක්තව දත්ත නිරූපණය කර ඇත. දත්තත්‍රෙයගේ ප්‍රතිමා පිටුපස දෙනකුගේ ද ඉදිරිපස ශුනඛයන් සිව්දෙනෙකුගේ ද රූප නිරූපිත ය. පුරාණවල මුහුණු තුනෙකින් යුක්ත දත්තාත්‍රෙය ගැන කිසිවක් සඳහන් නොවේ. එහෙත් ඒ ග්‍රන්ථවල මුහුණු තුනින් අභිප්‍රෙන දත්ත, සොම, දුවාසස් යන තිදෙන ගැන වෙන වෙන ම සඳහන් කර ඇත. ප්‍රතිමා අසල නිරූපිත ධේනුව හා ශුනඛයන් සිව්දෙන පිළිබඳව කිසිවක් පුරාණවල සඳහන් නොවේ.
සරස්වතී ගංගාධර විසින් විරචිත ‘ගුරුචරිත්‍ර’ නමැති ග්‍රන්ථයෙහි මේ තිදෙන පරබ්‍රහ්ම ස්වරූපයෙන් ගෙන ශීර්‍ෂ, තුන, අත්සය, ධේනුව හා ශුනඛයන් ගැන ද විස්තර කර ඇත. ගුරුචාරිත්‍රය ලියා ඇත්තේ ක්‍රි.ව. 1550 පමණ දී ය. මහා කවි මාඝයන්ගේ ශිගුවාල වධ මහාකාව්‍යයෙන් ද දත්තාත්‍රෙය විෂ්ණුගේ අවතාරයක් හැටියට හඳුන්වා තිබේ. එය මේ අවතාරය ගැන පළමුවෙන් ම සඳහන් කර තිබෙන ග්‍රන්ථයයි. දත්තාත්‍රෙය අවතාරයෙන් ක්‍ෂමා ගුණය මුඛ්‍ය වශයෙන් ප්‍රකට කෙරේ. යඥක්‍රියා සහිත වෙදයන්ගේ පුනරුජ්ජීවනය, චතුවර්‍ණ ප්‍රතිෂ්ඨාපනය හා අධර්‍මය විනාශ කිරීම මෙම අවතාරය මඟින් ඉටු වූ කරුණු ය.
දිනක් දත්ත තම පියා අමතා බ්‍රහ්ම ඥානය ලබා ගැනීමට හැකි උපායක් හෙළි කරන මෙන් අයැද සිටියේ ය. ඊට පිළිතුරු වශයෙන් ගෝදාවරී නදී තීරයට ගොස් මහේශ්වරාරාධනය කරන ලෙස කියා ඔහුට නියම කෙළේ ය. ඒ අනුව ක්‍රියා කිරීමෙන් දත්තට ආත්ම ඥානය ලැබිණ. ඔහු එය ලැබූ ස්ථානය ගෝදාවරී නදියේ බ්‍රහ්මතිර්‍ථය යන නමින් පළ විය.
අලකී, ප්‍රශථාත, යදු, දහස්‍රාර්ජුන, ආයු, පරශුරාම, සංකෘති යන මොවුහු ඔහුගේ ශිෂ්‍යයෝ ය. හෙතෙම ඔවුනට බ්‍රහ්ම විද්‍යාව දානය කෙළේ ය. අලකීට ආත්ම ඥාන, යොග, යොගධර්‍ම, යොගචර්යා, යොගසිද්ධි හා නිෂ්කාම බුද්ධියට සම්බන්ධ උපදෙස් ප්‍රදානය කරන ලදි. දත්තගේ ආශ්‍රමය වූයේ ශිරි නගරයේ ය. බටහිර ඝාට්ස් කඳු මල්ලිකීග්‍රාම (මාහුර්)යෙහි ද ඔහුගේ ආශ්‍රමයක් විය. කාර්තවීර්‍ය්‍යට අත් දහසක් දෙන ලද්දේ ද මොහු විසිනි.
අවධුතොපනිෂදි, ජාබාලොපනිෂදි, අවධුත ගීතා, ත්‍රිපුරොපාස්ති පද්ධති, පරශුරාම කල්ප සූත්‍ර ග්‍රන්ථයෝ ඔහු විසින් ලියන ලදහ.
(කර්තෘ: ඩී.ආර්. සෙනෙවිරත්න)
(සංස්කරණය නොකළ)
