ජේම්ස් ද අල්විස්
(1823-1878)' සිංහල භාෂා සාහිත්‍යයේ අභ්‍යුදය පතා අනුපම සේවාවක් කළ අග්‍රගණ්‍ය පඬිවරයෙකි. ප්‍රාචීන-ප්‍රතිචීන භාෂාවන්හි හසළ දැනුමෙන් පිරිපුන් ග්‍රන්ථ කර්තෘවරයෙකි. භාෂා පරිවර්තකයකු හා විනිශ්චයකාරවරයකු ලෙස රජයේ සේවයෙහි යෙදී සිටි දේශප්‍රේමී ජනහිතවරයෙකි.
ක්‍රි.ව. 1823 දෙසැම්බර් 14 වනදා කොළඹ දී මෙලොව එළිය දුටු ජේම්ස් ද අල්විස්ගේ මාපියන් වූයේ ඒබ්‍රහම් ද අල්විස් අභයශ්‍රීවර්ධන ගුණතිලක මුදලිතුමා හා සෙලෙස්තිනා ද අල්විස් ළමාතැනී ය. ගෙදර දී තම මවගෙන් මූලික අධ්‍යාපනය ලැබූ ජේම්ස් ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය ලැබූයේ කොළඹ ශාස්ත්‍රාලය නමින් (Colombo Acadamy) ශාස්ත්‍ර පීඨයෙනි. ධනවත් ව්‍යාපාරිකයකු වූ තම පියාගේ මරණය නිසා අධ්‍යාපනය කරගෙන යෑමට අවහිර යෙදුණ ද මැකැන්සි ආණ්ඩුකාරයාගේ අනුග්‍රහය නිසා ජේම්ස් ද අල්විස් උසස් අධ්‍යාපනය කෙරේ යොමුවිය. පාසල් විවේක කලයෙහි දී මුද්‍රණාලයක සුළු රැකියාවක යෙදී මුදල් උපයාගත් හේ ඒ මුදල ද යෙදවුයේ අධ්‍යාපන කටයුතු දියුණු කරගැන්මටයි.
1840 දී ඉගෙනීමේ කටයුතු තාවකාලිකව අත්හිටවු මේ උද්‍යෝගිමත් තරුණයා රක්‍ෂාවක් සෙවීමෙහි නිරත විය. සුළු පියාගේ උපදෙස් පරිදි උසාවියේ තෝල්කයකු ලෙස කටයුතු කිරීමට ගිය ද එයින් එතරම් ප්‍රතිඵලයක් ලැබුණේ නැත. උසාවියේ තෝල්කයකු ලෙස ඇරැඹූ වෘත්තිය ජීවිතය අසාර්ථක වුව ද හේ නීතිය ඉගෙනීමට ඇති ආශාව අත්නොහළේ ය. කීර්තිධර නීතිඥයකු වූ චාර්ල්ස් බීලින් මහතා යටතේ නීතිය හැදෑරීම ඇරැඹූ ජේම්ස් ක්‍රි.ව. 1844 දී නීති විභාගයෙන් උසස් ලෙස සමත් වී නීති වෘත්තියට පිවිසියේ ය.
නීතිඥයෙකු වශයෙන් ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් කටයුතු කිරීම ඇරැඹුව ද ප්‍රාචීන භාෂාධ්‍යයනය මේ පඬිවරයා කිසිවිටෙකත් අමතක කෙළේ නැත. ගලඇටමේ නොතාරිස් රාළහාමි, බටුවන්තුඩාවේ පඬිතුමා, පණ්ඩිත තුඩාවේ පීටර් ගුණවර්ධන යන පඬිවරුන් ඇසුරෙන් හේ පාලි, සංස්කෘත භාෂා හදාළේ ය. පොලිස් උසාවියේ හා දිස්ත්‍රික් උසාවියේ විනිශ්චයකාර පදවිය දක්වා උසස් වුව ද සිංහල භාෂා සාහිත්‍යය කෙරෙහි පැවැති ඇල්ම මඳකුදු අඩු නොකළ මෙතුමා විනිශ්චයාසනාරූඪ වූයේ ද රෙද්දක් කබායක් හැඳගෙන ය. උපතින් කිතුනුවකු වුව ද බෞද්ධාගම කෙරෙහි මහත් ඇල්මක් දැක්වූ හේ කිසිවිටෙකත් ආගම් වාදවල පැටලුණේ නැත.
ජේම්ස් ද අල්විස් මහතාගේ සිංහල භාෂා ඥානය දේශීය පඬිවරුන්ගේ අවධානයට ලක්වූයේ විස්තර විවරණ සහිතව සිදත් සඟරාව ඉංග්‍රීසියට නඟා පළ කරවීමෙනි. ඉංග්‍රීසි භාෂා විශාරදයනට හා සිංහල ඉගෙනීමෙහි රිසි වූ විදේශීය පඬිවරුනට ද මේ සිදත් සඟරා විවරණය අතිශය ප්‍රයෝජනවත් කෘතියක් වූයේ ය. සිංහල භාෂාවෙහි පවත්නා පෞරාණික හා ඓතිහාසික අගය පිළිබඳ පැහැදිලි අවබෝධයක් විදේශීය පඬිවරුන් මෙන් ම ඉංග්‍රීසිය පමණක් උගත් දේශීය පඬිවරුන් ද ලබාගත්තේ මෙතුමාගේ සිදත් සඟරා සංස්කරණයෙනි (1851). contribution to නමින් නිබන්ධයක් 1863 දී පළ කළ මෙතුමා 'කච්චායන පාලි ව්‍යාකරණයත්', 'හත්‍වවනගල්ල විහාරවංශ' නමැති පාලි ප්‍රබන්ධයත් ඉංග්‍රීසියෙන් පළ කර වූයේය. (1866) භාෂා පරිවර්තනයට මෙන්ම ප්‍රාචීන භාෂාධ්‍යනයෙහි යෙදෙන විද්‍යාර්ථිනට ද යථෝක්ත කෘතින්ගෙන් ලැබුණේ ඉතා පුළුල් ශාස්ත්‍රාවබෝධයකි.
එකල ලංකාවේ ආණ්ඩුකාර ධුරය දැරූ මැකැන්සි මහතාගේ ආරාධනයෙන් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියා පළ කළ පුස්තක නාම මාලාව මේ පඬිවරයා අතින් ඉටු වූ ශාස්ත්‍රීය සේවාවන්හි මුල් තැනක් ගනී. ක්‍රීඩා ලෝලියකු වූ ජේම්ස් ද අල්විස් මහතා 1854 දී පැවැති තුරඟ තරගය වර්ණනා කරමින් ලියූ අශ්වාරෝහණ වර්ණනාව එකල පොදු ජනයාගේ පවා සිත් ගත් ප්‍රබන්ධයකි. ජේම්ස් ද අල්විස් පඬිවරයා වෙත වූයේ පෘතුගීසි, ඕලන්ද හා දෙමළ භාෂා පිළිබඳ ප්‍රශස්ත දැනුමකි. 'මංගල සිරිත්', 'නිවාඩු කාලය' යන ප්‍රබන්ධ මේ කතුවරයා ලේඛන කෞෂල්‍යය ප්‍රකට කැරෙන නිර්මාණ සේ සැලකිය හැකි ය. 1851 දී පළ කළ සිදත් සඟරා ඉංග්‍රීසි පරිවර්තනය නිසා යළිත් වරක් සවුසත්දම්වාදය නව මුහුණුවරකින් මෙරට උගතුන් ඉදිරියෙහි මතුවිණ. මිහිරිපැන්නේ ධම්මරතන හිමියන් එදා සව්සත්දම්වාදයේ දී මතු කළ අදහස් සදොස් යයි කී මේ පඬිවරයා යළිත් වරක් සිංහලයේ ව්‍යවහාර නීති රීති, අක්‍ෂර වර්ණ මාත්‍රා පිළිබඳ උගතුන්ගේ අවධානය යොමු කරවී ය.
යතලබ සඟරාව දෙවන වරටත් ඇරඹූ ජේම්ස් ද අල්විස් එහි කර්තෘ ධුරය දරමින් ශාස්ත්‍රාලෝකය දැල්වීමට ඉටුකළ සේවාව අතිමහත් ය. රාජකීය ආසියාතික සමිතියේ ලංකා ශාඛාවේ සාමාජික ධුරයක් දරමින් එම සමිතියේ සඟරාවට සාරගර්භ ලිපි ලේඛන සැපයූ අතර මෙතුමා පැවැත්වූ ප්‍රසිද්ධ ශාස්ත්‍රීය දේශනා උගතුන්ගේ සිත් පුබුදුකරවී ය. 'සිලෝන් ලීග්' හා 'සිංහල ක්‍රීඩා සමාජයෙහි' ක්‍රියාශීලි සාමාජිකත්වයක් දැරූ මේ පඬිවරයා එකල දිවයිනේ ප්‍රසිද්ධ කරන ලද පුවත්පත් සඟරාවනට ශාස්ත්‍රීය නිබන්ධ සැපයීමෙන් වටිනා ශාස්ත්‍රීය සේවයක් ඉටු කෙළේ ය. සිංහල භාෂා සාහිත්‍යයෙහි වර්තමාන ප්‍රබෝධය සඳහා එතුමාගේ ශාස්ත්‍රීය සේවයෙන් ලැබුණේ දීප්තිමත් ආලෝකයකි.
1864 දී හා 1875 දී ව්‍යවස්ථාදායක මන්ත්‍රණ සභාවේ මන්ත්‍රීධුරයකට පත් කරනු ලැබූ මේ විද්වතා ජීවිතයේ අවසාන භාගය දක්වා ස්වදේශික ජනතාවගේ ශුභ සිද්ධියත් අභිවෘද්ධියත් උදෙසා ඉටු කළ සේවයට උපහාර දැක්වීම් වස් කොළඹ නගර සභාව ජේම්ස් ද අල්විස් මාවත යනුවෙන් මාර්ගයක් නම් කරන ලදි. එතුමා අභාවප්‍රාප්ත වූයේ 1878 දී ය.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
සිංහල වීරයෝ
සාහිත්‍ය වංශය දිනමිණ ලිපියක්
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1964)
(සංස්කරණය නොකළ)
