දිය කැපීමේ මංගල්‍යය
කතරගම ආදී දේවාලයන්හි පැවැත්වෙන වාර්ෂික පෙරහැර අවසානයෙහි සිදුකරනු ලබන චාරිත්‍රයකි. මෙය කරනු ලබන්නේ පෙරහැර කාලයේ අවසාන රාත්‍රියේ ය. කිසියම් ගංගාවක නියමිත ස්ථානයක් කරා මහ පෙරහැරෙන් ගොස් ඊට ප්‍රථම වර්‍ෂයේ දිය කැපීමේ දී පුරවා ගෙනා දිය සෙම්බුව එහි දී හිස් කොට කඩුවෙන් දියට ගසා එතැනින් යළිත් එම සෙම්බුව දියෙන් පුරවා ගෙනැවිත් දේවාලය තුළ ඊළඟ දිය කැපීමේ උත්සව දිනය දක්වා සුරැකිව තබනු ලැබේ.
මේ සිරිත කවදා කෙසේ කුමක් නිමිති කොට ආරම්භ වී දැයි හරිහැටි තීරණය කිරීම අසීරු ය. ඒ පිළිබඳ ව විවිධ මත පළ කරති. කෙනෙකු කියන්නේ ගජබා රජු නීල යෝධයා සමඟ සොළී රට සටනට යද්දී නීල යගදාවකින් ගසා මුහුදු දිය දෙබෑකොට පෑදූ මඟකින් ගිය නිසා ඒ සිද්ධිය මතක්වනු පිණිස ඒ කාලයේ දී ඇරඹුණු ඇසල පෙරහැරේ අංගයක් හැටියට මේ චාරිත්‍රය සිදුකරන බවයි. ඒ පිළිබඳ වූ ම අනික් මතයක් නම් කතරගම විසූ තාරක නම් අසුර රජු සටන්වන් දකුණු ඉන්‍දියානු කන්දස්වාමි (කතරගම දෙවි) විසින් තාරක සටනින් පරදවා මුහුදක් පළවා හැර මුහුදු දියට වන් තාරකාගේ කඩුවෙන් ගසා කැපූ වග අනුස්මරණය කරනු පිණිස කතරගම පෙරහැර කාලයෙහි 'දිය කැපීම' නම් මංගල්‍යය පවත්වන වගයි.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර)
(සංස්කරණය නොකළ)
