දශවිධ පළිබෝධ
භාවනා වැඩීමේ දී ඊට බාධා පිණිස පවතින කරුණු මෙනමින් හැඳින්වේ. බුද්ධඝෝෂ මාහිමියන් විසින් සම්පාදිත විසුද්ධිමග්ගයට අනුව මෙබඳු පළිබෝධ දහයකි.
‘ආවාසො ච කුලං ලාභො - ගණො කම්මඤ්ච පඤ්චමං
අද්ධානං ඤාති ආබාධො - ගන්ථො ඉද්ධීති තෙ දස’
(විසුද්ධිමග්ග, කම්මට්ඨාන නි.)
ආවාස, කුල, ලාභ, ගණ, කම්ම, අද්ධාන, ඤාති, ආබාධ, ගන්ථ, ඉද්ධි යනු එම පළිබෝධයෝ ය. සීල, සමාධි, පඤ්ඤා වඩමින් සමථ - විදර්ශනා ඔස්සේ නිර්වාණාවබෝධය සඳහා පිළිවෙත් පුරන යෝගාවචරයාට ස්වකීය ආධ්‍යාත්මික නිෂ්ටාව සඳහා මෙකී පළිබෝධ සම්බාධ පිණිස පවතී.
යෝගාවචරයා වෙසෙන ආවාසය නොහොත් විහාරස්ථානය නිතර කාර්ය බහුල, බඩුභාණ්ඩවලින් පිරි, අවිවේකී, ශබ්දාදිය නිසා ඝෝෂාකාරී, මහාමාර්ගවලට ආසන්න, වනසතුන්ගෙන් හිරිහැර සිදුවන යනාදියෙන් යුක්ත නම් එබඳු ස්ථානය බවුන් වැඩීමට පළිබෝධයකි. මෙය ආවාස පළිබෝධ නමි. කුල යනු ඥාති කුල හෝ උපස්ථාන කුල හෝ වශයෙන් ඇති පවුල් ය. චිත්ත සමථයට බාධා වන අයුරින් ඔවුන් සමඟ අන්තර සම්බන්ධතා පවතී නම් එය ඥාති පළිබෝධ නම් වේ. ලාභ යනු දායකයන වෙතින් ලැබෙන සිව්පසයයි. බහුල ව ලැබෙන සිව්පසයෙහි ආශාවෙන් එහි ඇලී ගැලී වෙසේ නම් ලාභය පළිබෝධයකි. නිවන් මගෙහි හික්මෙන ආර්ය ශ්‍රාවකයාට ලාභ සත්කාර දරුණු දෙයක් ලෙස තථාගතයන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත. (දාරුණො භික්ඛවෙ ලාභසක්කාරො, දාරුණ වග්ග, සං. නි.).
සමූහයා සමඟ එක් ව (පිරිස් මධ්‍යයෙහි) නිතර රාජකථා චෝරකථාදී දෙතිස් කථාවෙන් යුතු ව කල් යැවීම ද බවුන් වැඩීමට බාධාවකි. එය ගණ පළිබෝධ නම් වේ. කම්ම පළිබෝධ යනු චිත්ත සමථයට බාධා වන අයුරින් නව ඉදිකිරීම් ආදියෙන් යුතු ව කාර්ය බහුල ව කල් යැවීමයි. පුද්ගලයන් මුණ ගැසීම, අවශ්‍ය දෑ, රැගෙන ඒම, ස්ථාන නැරඹීම ආදී වශයෙන් නිතර ගමන් බිමන්වල යෙදීම අද්ධාන පළිබෝධ නමි.
විහාරස්ථානයක නම් ආචාර්ය - උපාධ්‍යාය - සද්ධිවිහාරික - අන්තේවාසික ආදීන් උදෙසා හෝ නිවසක නම් මව්පිය සහෝදරාදීන් උදෙසා හෝ ඔවුන්ගේ ඕනෑ එපාකම් පිරිමැසීම සඳහා නියැලීම ඥාති පළිබෝධ නම් වේ. ආබාධ යනු රෝගාබාධ නිසා ඇතිවන පළිබෝධයි. බණදහම් හෝ වෙනත් විෂය ඉගෙනීම් වශයෙන් ග්‍රන්ථ පරිහරණය සඳහා අධික ලෙස කාලය වැය කිරීම බවුන් වැඩීමට සම්බාධක හෙයින් එය ගන්ථ පළිබෝධ නම් වේ. ඉද්ධි පළිබෝධ යනු විදර්ශනාවට බාධා අයුරින් ලබන පෘථග්ජන ඍද්ධීන් ය (දේවදත්ත හිමියන්ට මෙනි.)
ආවාස ආදී ඉහත සඳහන් කරුණු දහය යෝගාවචරයාගේ පහසුව සඳහා යම් පමණකට අවශ්‍ය නමුදු ඒවා බහුල වීමෙන් ද ඒවායේ ඇලී ගැලී වැඩි කලක් ඒ වෙනුවෙන් කැප කිරීමෙන් ද යෝගාවචරයා සිය නිෂ්ටාවෙන් බැහැර විය හැකි බැවින් මෙලෙස ඒවා පළිබෝධ වශයෙන් නම් කොට ඇත.
බුදුසමය පිළිබඳ පසුකාලීන විවරණයක් වූ විසුද්ධිමග්ගයේ මෙලෙස පළිබෝධ දහයක් දක්වා තිබුණ ද පෙළ දහමෙහි දැක්වෙන්නේ සේඛ පරිහානිකර ධර්ම නම් වූ කරුණු පහකි. එනම් කම්මාරාමතා (නව කර්මාන්තයේ ඇලුණු බව), භස්සාරාමතා (රාජකථාදී දෙතිස් කාථාවෙහි ඇලුණු බව), නිද්දාරාමතා (අධික ලෙස නින්දෙහි ඇලුණු බව), යථාවිමුත්තං චිත්තං න පච්චවෙක්ඛති (ගුණාගුණ පිළිබඳ සිතෙහි යථා ස්වභාවය සිහි නොකිරීම) යන කරුණුයි (අං.නි. III, 184 පිට).
කෙසේ වුව ද යෝගාවචරයා ස්මෘතිමත් ව ප්‍රඥාවෙන් හා දැඩි වීර්යයෙන් ක්‍රියා කළ හොත් මෙකී පළිබෝධ මධ්‍යයේ වුව ද ස්වකීය ආධ්‍යාත්මික අභිලාශ සාක්ෂාත් කර ගැනීම දුෂ්කර නොවනු ඇත.
(කර්තෘ: උස්ගොඩ ධම්මගරු හිමි)
(සංස්කරණය නොකළ)
