ධම්පියා අටුවා ගැටපදය
මෙකල පවත්නා සිංහල සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථයන්ගෙන් ඉපැරණි සේ සැලැකෙන ග්‍රන්ථයයි. දම්මපද පාළියට කරන ලද අට්ඨකතාවේ යෙදී ඇති පද අතුරෙන් සිංහලයනට අරුත පැහැදිලි ව වටහා ගැනීමට අපහසු පද හෙවත් ගැටපද ගෙන ඒවායේ ගැට ලිහාපෑම් විසින් කරන ලද ය. මෙය මුද්‍රණයෙන් ප්‍රකාශයට පමුණුවා ඇත්තේ ධම්පියා අටුවා ගැටපදය නමිනි. පොරණැදුරන් අරුත් වියරණය හැඟවීමට ගැටපද නාමයක් යොදා තිබීම සැලැකීමෙන් විය යුතු ය. එහෙත් පුරාතනයෙහි මේ ග්‍රන්ථය හඳුන්වා ඇත්තේ සනයය (සන්නය) නමින් ම බව පෙනේ. සෑම වර්ගයක ම අවසානයෙහි වර්ග නාමයට පසුව ‘අටුවා සන්‍යය නිමි’යි ද ග්‍රන්ථාවසානයෙහි වූ “දෙබිසෙටැහි අනාසල මෙවක් කසුප් මහරජහු දහම්පිය” අටුවාවට කළ සන්‍යයයි.” “දළදා පැම්පියෙමි දහම්පියට අටුවා සන්‍ය හවුරුදුයෙන් ලිමී’ යන වාක්‍ය ද්වයෙහි සත්‍යය ද සඳහන් ව තිබීමෙනි. දහම්පිය යනු ධම්මපද යන පාළි මානය සඳහා යොදා ඇති බවත් ඊට හෙවත් දහම්පියට කළ අටුවා පදයනට කළ සත්‍යය හෙයින් මේ ග්‍රන්ථයට ධ(දහ)ම්පිය අටුවා සන්නය නමින් හෝ ධ(දහ)ම්පියාටුවා සන්නය නමින් හෝ පෙර දී හැඳින්වී ඇති බවත් ඒ වාක්‍ය ද්වයෙන් හෙළි වෙයි. එබැවින් ප්‍රකාශයන් යොදා ඇති ධම්පියා අටුවා යන නාමර්‍ථය නිවැරදි යයි නොකිය හැකි ය. අන් අරුත් සමස්හි දී ප්‍රදාන්ත 'ආ'කාරයට 'අ'කාර බවට පැමිණීමත් සන්ධියෙහි දී 'අ'කාර දෙදෙනාට 'ආ' වීමත් රීතිය හෙයිනි. සිංහලයෙන් පැවැති අටුවා පෙල බසට නඟාලූ පසු එහි යෙදී සිටි ඇතැම් පදයන්ගෙන් අදහස් කරුණු අරුත් ඉඳුරා වටහා ගැනීම සිංහල භික්ෂූන් හට දුෂ්කර බව පෙනී යාමත් ඒවායෙන් ගත යුතු අරුත් මේ මේ යැයි පහදාලීමේ අනුසස් සැලකීමත් මේ ග්‍රන්ථය කිරීමට හේතු වූ කරුණු ය. කර්තෘ අහාසල මෙවන් කසුප් හෙවත් කසුප් V මහරජහු (ක්‍රි.ව. 929-939) බව “දෙවිසෙවැ ජා අහාසලමෙවන් කසුප් මහරජහු දම්පිය අටුවාවට කළ සත්‍යයයි” ග්‍රන්ථාවසානයෙහි සඳහන් වැකියෙන් හෙළි වේ. මේ වැකියෙහි ලා කර්තෘ තමාගේ මහේශාඛ්‍යත්වය හැඟැවීම් විසින් යොදා ඇති ‘දෙබ්සෙ ජා’ යන පදය සම්බන්ධයෙන් ඇතැම් විචාරක කෙනෙක් කසුප්රජුගේ මව වූ සඞගා මුඟයින්සෙන් ආදිපාද බවට පත් විට ද රජ බවට පැමිණි විට ද යන දෙවර ම ඔහුගේ බිසව ලෙස අභිෂේක ලැබූ බව ඉන් හැඟවී යයි කියති. ඇතැම් කෙනෙක් “සේන වෙතින් පඬිරවෙතිත් දෙකෙහි ම රජු හැටියට අභිෂේක ලද බව හැඟැවීමට එය යොදා ඇතැයි අනුමාන කරති. කසුප් V තම මව වූ සඞගා බිසොවත් දප්පුල V රජුගේ මව වූ දේවා බිසොවත් යන දෙබිසොවුන් ම ළඟ වැඩුණු බව හැඟැවීමට එය යෙදුවා වනැයි මැදඋයන්ගොඩ විමලකීර්ති හිමියෝ පවසති. දෙබිසෙවැජා යන්න පිළිබඳ මතභේද ඇත ද කර්තෘ ලෙසින් එහි සඳහන් වන අභා සලමෙවන් කසුප්, කසුප් V බව මතභේදයෙන් තොරව කවුරුත් පිළිගනිති. ග්‍රන්ථය කළ කාලය නොපැවසේ එය කසුප් I මහ රජුගේ රාජ්‍ය කාලය වූ ක්‍රි.ව. 929-939 දස අවුරුද්ද ඇතුළත ලා සැලකිය යුතු ය.
වර්ග වශයෙන් සවිස්සක් ද වත්‍ථූ වශයෙන් තුන්සිය සතරක් ද වූ ධම්පියා අටුවාවෙහි එක් එක් වත්‍ථුවෙහි යෙදී ඇති ගැටමුසු පදයන් ගෙන ඒවායේ ගැටලු ලිහා දැක්වීම මෙයින් කරන ලද ය. එහි ලා ඇතැම් වස්තුවකින් එක් පදයක් තැණුනු තැන් ද පෙනේ. අරුත් ලිහා දැක්වීම ඇතැම් තැනෙක උපකට්ඨාය = ආසන්නාය යන ලෙසින් පාළියෙන් ම ද ඇතැම් තැනක තරජකායං = කරතොජාතං කරජං - කරෙවා ජාතංකරජ මෙහි කර ශබ්දයෙන් ශුක්‍ර ශ්‍රොණිත කියනු. කීරියනෙ විස්සකිරියනේ ඉති කරං, කච්ඡිතා නං කෙසාදිනං ආයො ආකරොති කායො, කරජො ච සො කායොචාති තරජකායො 1, 0 යන ලෙසින් පාළියෙන් දක්වා අනතුරුව සිංහලයෙන් එය ස්ඵුට කරමින් ද ඇතැම් තැනෙක පරිහාස කෙළිං = කරහ සිනා කෙළි ‘පරිභවත්වා හසනං පරිභායො, සො එව කිළාධිප්පායෙන කතත්තා පරිහාස කෙළි’ - සොම්නස් සහගියා වූ අකුසල් සිතින් කරන සිනා 77 යන ලෙසින් සිංහලයෙන් දක්වා එය පාළි, සිංහල දෙකින් එකකින් හෝ දෙකෙන් ම හෝ විවරණය කර ඇත්තේ ය. කෙැසඹෑවන් 31 ඈ සිංහල භාෂා සම්මිශ්‍රණයට හේතු ව ධම්පියාටුවා ගැටපදය ලියැවුණු කාලයෙහි ඒ භාෂාද්වය ම භාවිතයෙහි පැවැති බව සලකා ගන්නට කාරණයෙකි. සීහලට්ඨකථාථ මහටුවා, උදාන අටුවා සම්දිට්හ සුතත් වියමැන යන පුරාතණ සිංහල අටුවා කීපයක නම් ද ඒ අටුවාවන්ගෙන් උපුටා දැක්වුණු වදන් කීපයක් ද මෙකල වහරට නො පැමිණ නැවැතී ගිය ශබ්ද, අක්ෂර ප්‍රයෝග, වියරණ රීති රැසක් ද මෙහි ඇතුළති. එබැවින් සිංහල භාෂාවේ ඉතිහාසය වාක් විද්‍යාව පිළිබඳ වැදගත් කරුණු සමාජයෙහි පැවැති පුරාතන සිරිත් විරිත් ආදී වැදගත් තොරතුරු රැසක් පිළිබඳ මහත් අවබෝධයක් මෙම ග්‍රන්ථය විචාරපූර්වකව පරිශීලනය කිරීමෙන් ලබා ගත හැක්කේ ය.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1967)
(සංස්කරණය නොකළ)
කර්තෘ
