ධ
සිංහල මිශ්‍ර හෝඩියෙහි දක්නට ලැබෙන ‘ධ’ අකුර ‘ත’ වර්ගයේ ව්‍යඤ්ජන මහප්‍රාණ ඝෝෂ අක්ෂරයකි. ක්‍රි.පූ. 03 වන ශතකයේ මෙම අක්ෂයේ සිංහලයට එකතු වෙයි. මේ සඳහා යෙදෙන ‘ ’ රූපය සමකාලීන ඉංදියාවේ ශිලා ලිපිවල එන සංකේතයට සමානකමක් දක්වයි. ලංකාවේ හා ඉන්දියාවේ බහුල වශයෙන් යෙදී ඇති රූපය වනුයේ සිරස් රේඛාව වම්පසින් අර්ධ වෘත්තයක් ඇදුන රූපයි. අශෝක ලිපිවල දක්නට ලැබෙන මේ රූපයේ අර්ධ වෘත්තය සිරස් රේඛාවේ දකුණට යෙදුන රූපද දෙරටෙහිම දක්නට ලැබෙයි. ‘ෘ’ කල්සි, ගිරිනාර්, සිද්ධපූර්, ලිපිවල මෙම රූපාන්තය යෙදී ඇත. මෙහි ලකාකාර රූපද ලංකාවේ ශිලා ලිපිවල යෙදී තිබෙනු පෙනේ.
වල්ලිපුරම් රන්පතේ දක්නට ලැබෙන 'ධ' අක්ෂරයේ රූපය කෝණාකාරය එහි සිරස් රේඛාවට එක් වන්නේ අර්ධ කවයක් නොව ත්‍රිකෝණ හැඩයට යෙදුණු හරස් රේඛා දෙකකි. ‘ළ%’ හත්වන ශතවර්ෂයට අයත් කුච්චවේලි ලිපියෙහි ඉතා දියුණු සංකේත හමුවේ. දිගටි හැඩයේ වෘත්තයක් බඳු මෙහි පතුල් කන්තු හැඩයකි. ඉහළට තුඩුදුන් හැඩයක් අක්ෂරය මුදුනේ වෙයි. ‘ධ’ මෙයට බෙහෙවින් සමාන වූ රූප ඉන්දියාවේ පූර්වපල්ලව ග්‍රන්ථ අක්ෂර මාලාවෙන් හමුවේ.
‘ධ’ අක්ෂරයේ දියුණු රූප අටවන සියවසේ දී දක්නට ලැබෙයි. පහළට බරව වමට විවෘත වූ වම් ඇලයේ අර්ධ වෘත්තයේ අගට එක්වෙමින් වමට වීවෘත වන දකුණු ඇලයේ අර්ධ වෘත්තයකින් සමන්විත මහාප්‍රාණ ‘ධ’ අක්ෂර රූපය තවත් දුරට වර්ධනය වෙමින් දකුණු ඇලයේ රේඛාව ඉහළට දික්ව වමට නැඹුරු වූ රූපය වර්තමාන අක්ෂර රූපය හා සමානය. වම් රේඛාව මදක් ඇතුලට වක් වෙමින් සෑදෙන මෙහි පහළ නැම්මද, එතරම් ගැඹුරු නොවෙයි. අඩකව දෙක එක්වන තැන පුඩුවක් සෑදෙමින් තනි රේඛාවෙන් ලියවුණු රූපද ගැරඬිගල, ඉදිකටු සෑය යන ලිපිවලින් ලැබෙයි. ‘ධ’ ‘ධ’ පල්ලව ග්‍රන්ථාකාර වෙතින් ආභාෂය ලබා දියුණු කරගත් රූපයක් ලෙස මෙය හැඳින්විය හැකිය.
‘ධ’ අක්ෂරයේ වර්තමාන හැඩයගත් රූප ක්‍රි.ව. 09-10 ශතකවල ලිපිවලින් ලැබෙයි. පූර්ව ශතකවල දක්නට ලැබුණු දියුණු රූප හා සමාන රූප ද මේ අවධියෙන් ලැබෙයි. දකුණු රේඛාව ඉහළට දික්වෙමින් වමට වක් වී පිළියෙළ වන දියුණු රූපය වර්තමාන රූපය හා සමාන වෙයි. ‘ , , , ’ අනුරාධපුර වෙස්සගිරි ලිපිවලින් මේ දියුණු රූප දක්නට ලැබෙයි. ක්‍රි.ව. 01 වන සියවසේ සිට 15 වන සියවස දක්වා ‘ධ’ අක්ෂරය වෙනස් වෙමින් පැමිණි ආකාරය, .......
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
සිංහල අක්ෂර සම්භවය හා එහි විකාශය - චන්ද්‍රසේන ගුණසේකර
නූතන සිංහල ලේඛණ ව්‍යාකාරණය - ජේ.බී. දිසානායක
ව්‍යාකරණ විවරණය - කුමාරතුංග මුණිදාස
(කර්තෘ: ජේ. පතිරණගේ ජයවර්ධන)
(සංස්කරණය නොකළ)
