ධවල මන්දිරය

(White House). ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරයාගේ නිල නිවස සහ පාලන කේන්ද්‍රස්ථානයයි. ධවල මන්දිරය, බිම් මහළ, පළමු මහළ හා දෙවන මහළ හැරුණු කළ යට බිම් මහල් (Basement) දෙකකින් යුක්ත වේ. ධවල මන්දිරය පිහිටා ඇත්තේ වොෂින්ටන් ඩීසී (Washington DC)හි පෙන්සිල්වේනියා ඇවනියු (Pensylvania Avenue)හි ය. මන්දිරයේ පවතින භූමිය අයත් වන්නේ නැෂනල් පාර්ක් සර්විස් (National Park Service)ට ය.

ක්‍රි.ව. 1792-1800 අතර කාලයේ දී ගොඩනැගුනු මෙම මන්දිරය පශ්චාත් ජොර්ජියානු (Late Georgian) ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීයට අනුව හුණු ගලින් (Limesone) නිමවා ඇත. ක්‍රි.ව. 1801 දී තෝමස් ජෙෆර්සන් (Thomas Jefferson) බෙන්ජමින් හෙන්රි ලැට්රෝබ් (Benjamin Henry Latrobe) නම් වූ ගාහ නිර්මාණ ශිල්පියාගේ උපදෙස් අනුව ධවල ම්නිදර ගොඩනැගිල්ල වඩාත් පුළුල් කොට ව්‍යාප්ත කරන ලදි. ටැම් පේළි දෙකක් නිර්මාණය කිරිම මඟින් එවකට පැවති අශ්ව ස්තාල සහ ගබඩාව පියවි ඇසෙන් සඟවන ලදි.

ඇමෙරිකානු ෆෙඩරල් රාජ්‍යයෙහි ජනාධිපතිවරයාගේ නිල නිවස ඉදිකිරීම සඳහා සැලසුමක් තෝරා ගැනීමේ තරගයක් පවත්වන ලදි. ක්‍රි.ව. 1792 ජුනි 16 වන දින ප්‍රථම ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා වන ජෝර්ජ් වොෂින්ටන් (George Washington) විසින් ඉදිරිපත් කර තිබූ සැලසුම් අතරින් ජේම්ස් හොබන්ගේ (James Hoban) සැලැස්ම තෝරා ගන්නා ලදි. ධවල මන්දිරය ගොඩ නැගීම සඳහා ක්‍රි.ව. 1792 ඔක්තෝබර් 13 වන දින මුල් ගල තබන ලදි.

ක්‍රි.ව. 1814 ඇමෙරිකානු සිවිල් යුධ සමයේ දී බ්‍රිතාන්‍ය යුද හමුදා විසින් ධවල මන්දිරය ගිනි බත් කරන ලදි. ඒ හා සමඟ ම ඇරඹුණු ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු අතරමඟ දී, එනම් ක්‍රි.ව. 1817 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී ජනාධිපති ජේම්ස් මොන්රෝ (James Monroe) අඩක් නිම කළ මැදුරට පදිංචියට යන ලදී. ක්‍රි.ව. 1824 දී දකුණු පෝටිකෝව එක් කරන ලදි. ක්‍රි.ව. 1929 දී උතුරු පෝටිකෝව ද එක් කරන ලදි. ක්‍රි.ව. 1901 දි එවකට ජනාධිපති තියඩෝර් රූස්වෙල්ට් (Theodore Roosevelt) විදායක නිල නිවස තුළ වූ තදබදයට විසඳුමක් ලෙස සියලු රාජකාරී කාර්යාල බටහිර කොටසට මාරු කරන ලදි. ඉන් අට වසරකට පසු, විලියම් හෝවාඩ් ටැෆ්ට් (William Howard Taft) ජනාධිපතිවරයා පළමු 'ඕවල් කාර්යාලය' (Oval Office) සකසන ලදි. එහෙත් පසුව 'ඕවල් කාර්යාලය' මෙම ස්ථානයෙන් ඉවත් කරන ලදි. ක්‍රි.ව. 1927 දී දෙවන මහළෙහි වූ අට්ටාල කොටස කාමර බවට පත් කොට ලැඟුම් ගැනීමට සකස් කරන ලදි. අභිනවයෙන් ගොඩ නගන ලද නැගෙනහිර කොටස යොදා ගන්නා ලද්දේ සම්භාෂණ කටයුතු සඳහා ය.

ක්‍රි.ව. 1948 වර්ෂයේ දී මන්දිරයේ මුදුන් බිත්ති සහ වහළෙහි බාල්ක හායනයට ලක්වීම නිරීක්ෂණය විය. හැරී ටෲමන් (Harry Truman) ජනාධිපතිවරයාගේ නියෝගය මත ඇතුල් කාමර ප්‍රතිසංස්කරණය ඇරඹි අතර බර දැරීම සඳහා වානේ සැකිල්ලක් ගොඩ නගන ලදි.

අද ධවල මන්දිර සංකීර්ණය

1. විධායක නිවහන (ප්‍රථම පුරවැසියා සහ පවුලේ අය වෙසේ)

2. බටහිර කොටස (ඕවල් කාර්යාලය, කැබිනට් කාර්යාල, රුස්වෙල්ට් කාමරය)

3. නැගෙනහිර කොටස (ජනාධිපති ආර්යාවගේ කාර්යාල සහ සමාජ සබඳතා ලේකම් (Social Secretary) කාර්යාල)

4. පැරණි විධායක කාර්යාල ගොඩනැගිල්ල. (ජනාධිපතිවරයා සහ උපජනාධිපතිවරයාගේ කාර්යාල)

යන කොටස්වලින් සමන්විත වෙයි.

(කර්තෘ: චමරි ප්‍රියංගා එදිරිසිංහ)

(සංස්කරණය නොකළ)