අෂ්ටනාගයෝ
පෘථිවිහාරය උසුලතැයි පුරාණ කථා දේවකථා ආදියෙහි සඳහන් වන අෂ්ටදිශා ආශ්‍රිත නාගයෝ අට දෙනෙක් වෙති. ඔවුන්ට අෂ්ටනාග යන නම ව්‍යවහාර කරති. අනන්ත, කුලික, වාසුකී, ශංඛපාල, තක්ෂක, මහාපද්ම, පද්ම, කර්කෝටක යන නම්වලින් මේ නාගයෝ හැඳින්වෙත්. පුරාණාදියෙහි එන විස්තරයන්ට අනුව අනන්ත, කුලික දෙදෙන බ්‍රාහ්මණ වර්ණයට අයත්ය. ගිනි පැහැයෙන් යුත් ඔවුනට පෙණ දහස බැගින් වේ. විෂ්ණුහුගේ ශයනය අනන්ත නාග රාජයා මස්තකයෙහි බවත් මේ නාගයා ලොව මැවීමට පූර්වයෙහි පවා ජීවත් වූ බවත් ලෝක විනාශයෙන් පසුව ද ජීවත්වන බවත් සඳහන් වේ. වාසුකී, ශංඛපාල දෙදෙන ක්ෂත්‍රිය වර්ණයට අයත් ය. පීත වර්ණයෙන් යුත් ඔවුනට පෙණ හත්සියය බැගින් ඇත. ක්ෂීර සමුද්‍ර මථනයේ දී වාසුකී නාග රාජයා මන්දාර පර්වතය වටේ රැහැනක් ලෙස යොදන ලදැයි කියැවේ. තක්ෂක, මහාපද්ම දෙදෙන වෛශ්‍ය වංශයට අයත්ය. නීලවර්ණයෙන් යුත් ඔවුනට පෙණ පන්සියය බැගින් වේ. ඍෂි පුත්‍රයකුගේ සාපයෙන් ජනමේජය රජුගේ පියා වූ පරික්ෂිත් රජ දෂ්ට කරන ලද්දේ ද තක්ෂක නාග රාජයා විසින් යයි මහාභාරතයේ දැක්වේ. පද්ම, කර්කෝට දෙදෙන ශුද්‍ර වංශයට අයත්ය. ශුභ්‍ර වර්ණයෙන් යුත් ඔවුනට පෙණ පන්සියය බැගින් ඇත. දූ කෙළියෙන් පැරදී ස්වකීය රාජ්‍යයට අහිමිව දමයන්තිය ද අත්හැර ගිය නල රජ දෂ්ට කරන ලද්දේ කර්කෝටක නාගරාජයා විසිනැයි මහාභාරතයේ දැක්වේ. ජාතක අටුවාවේ කව්සිළුමිණ වැනි සිංහල පොත්හි ද නාගකුල ගැන කරුණු සඳහන් වෙයි. කව්සිළුමිණෙහි ශුභ්‍ර වර්ණ වූ අනන්ත හා ශංඛපාල නම් නාගකුල දෙකක් ගැන කියැවේ. ශාරදාතිලක ටීකාවේ අනන්තයා වහ්නි වර්ණයෙන් යුත් බව සඳහන් වුව ද කවි සමයෙහි ඔහු සුදු පැහැයෙන් යුත් සේ පෙනේ. ශංඛපාල ජාතකයේ එන ශංඛපාල නාරජු පද්ම වර්ණයෙන් යුත් බව කිය වේ.
නාග ශබ්දයෙන් ඇතුනුදු කියැවෙන හෙයින් ඓරාවණාදි අෂ්ටදිශා හස්තීහු ද අෂ්ටනාග යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබෙත්. ඔවුහු අටදික්හි සිට පෘථිවිහාරය උසුලති යනු හින්දු දේව කථාවන්හි එයි. ඓරාවණ, පුණ්ඩරීක, වාමන, කුමුද, අඤ්ජන, පුෂ්පදන්ත, සාර්වභෞම, සුප්‍රතීක යන නම්වලින් ඔව්හු හැඳින්වෙත්. මේ අටදෙනාට භාර්යාවන් වූ ඇතින්නන් අට දෙනෙක් ද ඇතැයි කියත්.
(සංස්කරණය: 1965)
