ආම්ලිකතාව
(Acidosis). ශරීරයෙන් අම්ල ඉවත් කෙරෙන ප්‍රමාණයට හෝ ශරීරගත අම්ල උදාසීන කෙරෙන ප්‍රමාණයට වඩා අම්ල අවශෝෂණය කරනු ලැබීම හෝ අධික ලෙස සෑදීම හෝ සිදු විය හැකිය. මේ තත්වයට ආම්ලිකතාව යයි කියනු ලැබේ. ඉසරදය, ඔක්කාරය, වමනය හා දෘෂ්ටි දෝෂ යනාදිය ආම්ලිකතාව දක්වන විශේෂ ලක්ෂණ වේ. ආම්ලිකතාව ඇති වූ විට රුධිරයේ හා පටකවල තිබෙන ක්ෂාර ප්‍රමාණය අඩු වේ. ක්ෂාර අධික ලෙස සෑදීමෙන් හෝ ශරීරගත කරනු වූ ක්ෂාරීයතාව (alkalosis) ඇති වන්නට පුළුවන.
අම්ල හෝ ක්ෂාර අධිකව ශරීරයෙහි තිබීමෙන් හෝ ශරීරගත කරනු ලැබීමෙන් හෝ මේ තත්ව දෙකෙන් එකක්වත් සාමාන්‍යයෙන් ඇති නොකෙරේ. මක්නිසාද යත් ශරීරය එහි අම්ල-හස්ම සමතුලිතතාව ඉබේ ම රැක ගනිමින් සිය ආරක්ෂාව සලසා ගන්නා හෙයිනි. මේ සමතුලිතතාව පවත්වා ගැනීමට ශරීරයෙහි සිදුවන ඔක්සීකරණය, උදාසීනීකරණය, බහිස්ස්‍රාවය හා නොයෙක් නිෂ්ඵල ද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරීම වැනි කාර්යාවලී හේතුවේ. රුධිරයේ තිබෙන ලවණ, හීමොග්ලොබින් හා ප්‍රෝටීන යනාදිය වාරක ද්‍රව්‍ය (buffer substances) ලෙස ක්‍රියා කරමින් අම්ලවල හෝ ක්ෂාරවල සාන්ද්‍රණය වැඩි වීමට ඉඩ නොදෙයි. වකුගඩු හා ශ්වසන යන්ත්‍රණය අධික අම්ල හෝ ක්ෂාර ශරීරයෙන් ඉවත් කිරීමට සමත්ය. ශරීර පරිවෘත්තියේ දී සෑදෙන ඇමෝනියාවලට අම්ල උදාසීන කළ හැකිය.
ආම්ලිකතාව ඇති වන්නේ වාරක ද්‍රව්‍යයන්ගේත් ඉතිරි ක්ෂාරයේත් ප්‍රමාණය අඩු වූ විට පමණි. එය නොයෙක් හේතූන්ගෙන් ඇති වන්නට පුළුවන. තද හාමත, ජලය හා ආහාර නොසෑහෙන ප්‍රමාණයෙන් ශරීරගත කරනු ලැබීම, තද වමනය, අතීසාරය, වකුගඩු රෝග, හෘදය රෝග හා තද දියවැඩියාව යනාදිය කරණකොට ගෙන ශරීරයෙහි ආම්ලිකතාව ඇති විය හැකිය.
(සංස්කරණය: 1965)
