ආතර් රජු සහ ආතර් ජනප්‍රවාද
ආතර් වූ කලි බ්‍රිතාන්‍ය ජනප්‍රවාදයෙහි එන රජෙකි. මධ්‍යතන යුගයේ මුල් කොටසෙහි දී යුරෝපයේ ප්‍රචලිත වුණු ආතර් කථාවලට වස්තු වූයේ සවන සියවසට අයත් වෙල්ෂ් ජාතික සෙබළ අධිපතියකු පිළිබඳ ව්‍යාජ ඓතිහාසික චරිතයයි. එංගලන්තයේ කෝන්වෝල් ප්‍රදේශයේ ටින්ටගල් මාළිගයෙහි යූතර් රජුට දාව ඔහු උපන්නේය. බිළිඳු ආතර් සතුරන් අතට පත්වීම වළක්වනු පිණිස රජුගේ හිතවතකු වූ ම'ලින් නමැති ඉන්ද්‍රජාලිකයා ඔහු රහසිගතව සර් එක්ටර් නමැති නයිට්වරයා වෙත ගෙන ගියේය. අප්‍රසිද්ධියේ එක්ටර් යුවළගේ දරුතන්හි ඇති දැඩි වුණු ඔහු පසළොස් වියෙහි සිටිය දී යූතර් රජ කලුරිය කෙළේය. රජකම උරුමකරුට හැර අන් කිසිවකුට ඉදිරිය නොහැකි සේ තදින් කිණිහිරයක ඇනී තුබුණු අසිපතක් ආයාසයක් නැතිව ම ඇද ලීම හේතුකොට ගෙන ඔහු රජකමට තෝරා ගන්නා ලදි. ක්‍රිස්තු භක්තික වීරෝදාර නයිට්වරුන් තමා වෙත රඳවා ගත් ආතර් රජ කැමිලොට් නගරයෙහි වෙසෙමින් මහත් ශ්‍රී විභූතියෙන් රාජ්‍යය කෙළේය. ඔහුගේ රාජ සභාවෙහි වූ සුප්‍රකට වටමේසය වටා රැස් වූ නයිට්වරු සැම දෙනම වීර හා කාරුණික ක්‍රියාවන්හි නිරත වන බවට දිවුරුම් දුන්නෝ වූහ. මේ වටමේසයේ නයිට්වරයකු වීම තරම් එකල සිටි නිර්භීත තරුණයකු අගය කළ ගෞරවයක් තවත් නොවීය.
මහලු ම’ලින් තෙමේ ආතර් රජුගේ නැණවත් අනුශාසකයා විය. රජුගේ ශ්‍රෙෂ්ඨතම නයිට්වරයා වූත් විශිෂ්ටතම මිත්‍රයා වූත් සර් ලාන්සිලොට් රූමත් ග්විනිවියර් කුමරියට පෙම් කරන හෙයින් ඇය බිසෝ තනතුරට නොගන්නා ලෙසත් මැයි දිනයක උපදින තැනැත්තකු රාජ්‍යය විනාශයට පමුණුවන හෙයින් පරෙස්සම් වන ලෙසත් ම’ලින් රජුට අනුශාසනා කෙළේය. රජ ම’ලින්ගේ පළමුවන අවවාදය නොපිළිගත් නමුත් දෙවන අවවාදය ගැන සැලකිලිමත් විය. එහෙත් මැයි දිනයක ඉපැදී රහසිගතව වැඩුණු මෝරෙඩ් නමැත්තා සර් ලාන්සිස්ලොට් හා ග්විනිවියර් බිසව ගැන රජුට කියා බිසව පුලුස්සා මරවන තැනට කටයුතු සැලැස්වීය. තම සුහද මිතුරන් වු ද සර් ගැවේන්ගේ සෝවුරන් වූ ද සර් ගේහරිස් හා සර් ගැරෙත් මරා අවසන් මොහොතේ බිසව දරසෑයෙන් මුදා ගත් සර් ලාන්සිලොට් ඇය සිය මාළිගයට ගෙන ගියේය. ඉන් පසු රජු හා සර්ලාන්සිලොට් හා අතර බිහිසුණු සටනක් ඇවිළිණ. රෝමයේ පාප්තුමාගේ අවවාදය පරිදි ග්විනිවියර් බිසව නැවතත් රජුට බාර දීමට සර් ලාන්සිලොට් කැමති වූ හෙයින් ඔවුන් අතර සාමය ආරක්ෂා වීමට මං සැලැසුණු නමුත් තම සෝවුරන් මැරූ පළිය ගැනීමට සූදානම්ව සිටි සර් ගැවේන් නිසා යළිත් සටන් අරඹන ලද්දේය. මේ අතර ද්‍රෝහී මෝඩ් යුද්ධයෙන් රජ මළේ යයි බොරු ආරංචියක් පතුරුවා ග්විනිවියර් බිසව අල්ලා ගැනීමට ඇය සිටි මාළිගය වටලන්නට විය. ආතර් රජ සර් ලාන්සිලොට් සමඟ කළ සටන නතර කොට මෝඩ්රිඩ් සමඟ සටන් කිරීම පිණිස පෙරළා පැමිණියේය. ඔවුන් අතර සිදු වූ සටනින් මෝඩ්රෙඩි මළේය; රජ තෙමේ ද මාරණාන්තික තුවාළ ලැබීය. මරණය ළං වූ බව දැනගත් ආතර් රජ තමා අසල සිටි සර් බේඩි වියර් නමැති නයිට්වරයාට කතා කොට තමාගේ එක්ස් කැලිබර් නමැති කඩුව දියට විසි කරන ලෙසත් අසල වූ ජලාශය වෙත තමා ගෙන යන ලෙසත් ඉල්ලා සිටියේය. ජලාශය වෙත වැලැපෙමින් සිටි කුමරියන් තිදෙනකුන් කළු පිළියෙන් සරහන ලද යාත්‍රාවක ඔහු නංවා ගෙන එතෙරට ගෙන ගිය බව කියනු ලැබේ. ආතර් රජු නොමළහයි ද තම සෝවුරියන් වූ යටකී සුර කුමරියන් තිදෙනගේ උවටැන් ලබමින් ඇවලොන් නමැති මායා දූපතෙහි ඔහු ජීවත් වෙතැයි ද සමහරු සලකති. තවුස් අරමක තිබී හමු වූ රජුගේ මළ සිරුර ග්ලැස්ටන්බරියෙහි වළලන ලදැයි අන් සමහරු කියත්.
ආතර් රජු පිළිබඳ කථාවටත් වඩා ජනප්‍රිය වූයේ ඔහුගේ වටමේසයේ නයිට්වරුන් පිළිබඳ කථායි. සර් ලාන්සි ලොට් හා ග්විනිවියර් පිළිබඳ කථාව ලෝකයේ සුප්‍රකට ප්‍රේමකථා අතර ප්‍රධාන තැනක් ගනී. සර් ගෙරේට් හා ඊනිඩ් පිළිබඳ කථාවත් සර් ගැරෙත් හා ලයොනෝස් පිළිබඳ කථාවත් සර් ලාන්සිලොට් වෙනුවෙන් මළ ඉලේන් පිළිබඳ කථාවත් පහන්සංවේග දනවන සුලු වෙනත් ප්‍රේම කථායි. අවසන් රාත්‍රි භෝජනයෙහි දී ක්‍රිස්තුස්වහන්සේ මිදියුෂ පානය කළ "ශුද්ධ වූ ග්‍රේල්" කුසලාන සොයා ගිය සර් ගැලහැඩ් ඇතුළු නයිට්වරුන් පිළිබඳ කථාව ආගම භක්තියෙන් පරිපූර්ණ වුවකි.
කවර කලක හෝ බ්‍රිතාන්‍යයෙහි කවර පළාතක හෝ ආතර් නමින් රජකු සිටි බවට ඓතිහාසික සාධක නැත. එහෙයින් ඔහු පරතෙරින් ආ සැක්සන් ආක්‍රමණිකයන්ට විරුද්ධව සටන් කළ රණකාමී ප්‍රතාපවත් අධිපතියකු වූ බව සිතීමට පිළිවන. ඔහු මේ ආක්‍රමණිකයන්ට විරුද්ධව සටන් දොළසක් කළ බව කියනු ලැබේ. මේ සටන් හේතුකොට ගෙන ස්වකීය ජාතිකයන් වූ කෙල්ටික් බ්‍රිටන්වරුන්හට සාම කාලයක් සලසා දීමෙහි ඔහු පොහොසත් වූ හෙයින් ඔහුගේ වීරෝදාර චරිතය වටා ජනප්‍රවාද ගෙතෙන්නට ඇත. බ්‍රිතාන්‍ය දූපත්වල නොයෙක් තන්හි ඇත්තා වූ ස්වාභාවික වස්තූන් ආතර්ගේ අසුන, ආතර්ගේ උදුන, ආතර්ගේ ශාලාව, ආතර්ගේ පුටුව, ආතර්ගේ දඩබිම, ආතර්ගේ කඳවුර, ම’ලින්ගේ ගුහාව ආදී නම්වලින් හඳුන්වනු ලැබීමෙන් ආතර් රජු පිළිබඳ කථාව බ්‍රිතාන්‍ය ජනතාව කෙරෙහි කොතරම් තදින් බලපා ඇද්ද යන්න පැහැදිලි වෙයි.
ආතර් පිළිබඳ තොරතුරු පළමු වරට සඳහන් වන්නේ ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් නවවන සියවසේ දී නෙන්නියස් නමැති චෙල්ෂ් ලේඛකයා ලතින් භාෂාවෙන් රචනා කළ “හිස්ටෝරියා බ්‍රිටෝනුම්” නමැති කෘතියෙහිය. 1139 දී පමණ මොන්මත් නගරයේ ජෝප්‍රි නමැති බිෂොප්වරයා එවකට විවිධාකාරයෙන් පැතිරෙමින් පැවති ආතර් කථා සියල්ල එක්තැන් කොට ස්වකීය “හිස්ටෝරියා රේගුම් බ්‍රිටන්නියායි” නමැති කෘතියෙහි බහා ලීය. කල් යාමේ දී කෙල්ටික් ජනප්‍රවාද සහ මිථ්‍යාකථා එක් වෙමින් නන් අයුරින් විකාසනය වුණු ආතර් කථා ඉංග්‍රීසි, ප්‍රංස, ජර්මන් ආදි සාහිත්‍යයන්ට ඇතුළු වී මධ්‍යකාලීන විචිත්‍ර කථා අතර උසස් තැනක් දැරීය. 1485 දී සර් තෝමස් මැලරි නමැත්තා රචනා කළ “ල මෝර්ට් ඩා’තර්” නමැති සුවිශාල කෘතියෙහි ප්‍රංස හා ඉංග්‍රීසි ආතර් ජනප්‍රවාදයන් එක්තැන් කරනු ලැබීම හේතුකොටගෙන ආතර් රජු හා ආතර් කථා අමරණීයභාවයට පත්විය. මෑත භාගයේ සිටි ශ්‍රෙෂ්ඨ ඉංග්‍රීසි කවියකු වූ ටෙනිසන්ගේ “මෝර්ට් ඩා’තර්” සහ “ඉඩිල්ස් ඔප් ද කිං” යන කෘතිවලට වස්තු වූයේ ද ආතර් රජු හා ආතර් කථායි.
(කර්තෘ: ඇස්.ඩබ්ලිව්. ඈපා සෙනෙවිරත්න)
(සංස්කරණය: 1965)
