මුන්නේස්වරම
හලාවතට සැතුපුමක් නැගෙනහිරින් පිහිටා තිබේ. අගෝස්තු මාසයේ සති දෙකක් තුල පවතින, ගිනි පෑගීම විශේෂ අංගයක් වූ උත්සවයක් සහිත කෝවිලක් නිසා මෙය ප්‍රසිද්ධ ය. රාවණාට විරුද්ධව ලංකාව ආක්‍රමණය කළ රාම කුමරු මෙහි පුදපූජා පැවැත් වූ බව රාමායණයෙහි සඳහන් වෙයි. මෙහි ශිව, පාර්වතී හා ස්කන්ධ ප්‍රමුඛ හින්දු දෙවිවරුන්ගේ සහ නවග්‍රහයන්ගේ ද පිළිම සඳහා වෙන වෙන ම තැනුණු දේවාල ඇත්තේ ය. ඒවායේ මේ දෙවිවරුන්ට වෙන වෙන ම පූජා පැවැත්වේ. ඉන් ඉතා උසස් අයුරින් කැරෙන්නේ ශිව පත්නිය වූ අම්මන් හෙවත් උමා දෙවඟන වෙනුවෙන් වූ පූජාව ය. මෙහි පැමිණෙන භක්තිමතුන්ගේ විශේෂ ගෞරවාදරය මේ දෙවඟනට හිමි වෙයි. ඉතිහාසගත මේ කෝවිල ආරම්භ වූ අයුරු අප්‍රකට ය. 1578 දී පෘතුගීසිහු පළිගැනීම් වශයෙන් මෙය විනාශ කළහ. කාලගුණය නිසා බෙහෙවින් හානි වී ඇති, අඩි 40ක් පමණ දිග පේළි හතරක දෙමල සෙල්ලිපියක් ශිව දෙවියන් වෙනුවෙන් වූ ප්‍රධාන දේවාලයේ උතුරු පැත්තේ හා බටහිර පැත්තේ පිටත අඩිතාලස දිගේ වෙයි. හලාවත උසාවියේ නඩුවක දී ඉදිරිපත් කැරුණු සන්නසකින් කෝවිලට අතීතයේ රාජකීය අනුග්‍රහ ලැබුණ බව ද ඔප්පු වේ. කෝට්ටේ හය වැනි පරාක්‍රමබාහු රජු විසින් ඔහු රජ පැමිණි 38 වැනි අවුරුද්දේ හෙවත් ක්‍රි.ව. 1450 දී පමණ කෝවිලේ නඩත්තුව සඳහා කරුණු ගම්වර දීමක් සටහන් කර තැබීම සඳහා ලියැවුණකි. මෙහි සඳහන් වූ සෙල්ලිපිය මේ ලිපිය සහිත ගල් වෙන තැනකින් කෝවිලට ගෙනැවිත් ඇති සේ සලකනු ලැබේ. සමහර විට ඒවා ගෙනෙන්ට ඇත්තේ විනාශ කරුණු කෝවිලෙන් විය හැක. සිංහල බෞද්ධයෝ ද ලංකාවේ හා ඉන්දියාවේ හින්දූන් මෙන් ම මහත් භක්තියකින් මේ කෝවිලට හරසර දක්වති.
මුන්නේස්වරම් කෝවිලට දැනට අයිති ව ඇති ගම්වර ප්‍රමාණය අක්කර 200කට වඩා නැත. පෘතුගීසීන් කෝවිල විනාශ කළ අවධියේ තුබුණු සේ සලකනු ලබන පැරණි ලිංගය ශිව දේවාලයේ පිට පස හෙවත් බටහිර පැත්තේ බැහැරින් වෙයි. ලිංගයේ පිට පැත්තේ සිට ගෙන සිටින ආකාර රූපයක් කපා තිබේ. මේ ලිංගය පලුදු වී ඇත්තේ ය. මුදුන කැඩී ගොස් තිබේ. මෙය දේව පූජා කොටුවෙන් පිටත තබා ඇති හෙයින් පූජා පිළිවෙත් සඳහා මෙය සම්බන්ධ කර නොගනිතත් භක්තිමතුන්ගේ පුද පූජාවලින් සම්පූර්ණයෙන් ම මෙය බැහැර නොවෙයි. වැදුම්-පිදුම් සඳහා අළුත් ලිංගයක් ඉන්දියාවෙන් ගෙන්වා කෝවිලෙහි තබා ඇත්තේ ය. ශිව ප්‍රමුඛ හින්දු දෙවිවරුන්ගේ හා දෙවඟනන්ගේ කදිම අලුත් පිළිම සමූහයක් ද භක්තිමතුන්ගේ දර්‍ශනය සඳහා තබා තිබේ. විශාල පෙනුමක් ඇති දේවාලය උස්ව පිහිටි ගෝපුර දෙකක් නිසා වඩාත් චිත්තාරාධනීය ය. ප්‍රධාන මාර්‍ගය ඉදිරි පස ගණෙෂ හෙවත් 'පුල්ලෙයාර්' සඳහා විශේෂ දේවාලයක් ඇත්තේ ය. මහා දේවාලය ඉදිරි පස රථ මාර්‍ගයෙන් බෙදුනු නෙළුම් විලක් වෙයි.
(කර්තෘ: ඩී.ටී. දේවේන්ද්‍ර: 1958)
(සංස්කරණය නොකළ)
