අලුදෙණි විහාරය
මහනුවර දිස්ත්‍රික්කයේ උඩුනුවර ගඟපළාත කෝරළය බද උඩ අලුදෙණිය නම් ග්‍රාමයෙහි පිහිටි විහාරස්ථානයකි. ක්‍රි.ව. 1347 දී ගම්පළ රජසිරි පැමිණි බුවනෙකබා IV රජතුමන් විසින් වාදුම්මුල සඟ පරපුරට අයත් භික්ෂු කෙනෙකුන්ට මේ විහාරස්ථානය කරවා පූජා කළ බව කියති. ශ්‍රී පරාක්‍රමබාහු රජු (1361-71) ගම්පළ රජ කරන සමයෙහි මෙම විහාරය තනවන ලදැයි ලෝරි මහතා කියයි. කෝට්ටේ රාජධානියෙන් මේ විහාරස්ථානයට යවන ලද “රඹාව” නමැති කැටයම් සහිත ලී උළුවස්ස මේ තාක් එහි දක්නට ලැබේ. එය අලුත් විහාර ගොඩනැඟිල්ලෙහි පිහිටුවා තිබේ. රියනක් පමණවූ ලොහොමුවා පිළිමයක් ද එහි දක්නට ලැබෙන පුරාතන පූජනීය වස්තුවකි. එසේ ම පැරණි ගල්සන්නසක් ද වෙයි. බුවනෙකබා IV රජතුමන් කරවන ලද විහාරය දැන් නෂ්ටාවශේෂයක් ව තිබේ. චෛත්‍යය මහනුවර සමයට අයත් වූවකි. හැටපස් අමුණක ගම්වර ඇති අලුදෙණියේ විහාරස්ථානය මෙකල උසස් දියුණුවක් ලබා ඇත්තේය. පුසුල්පිටියේ විහාරයට අයත් වූ මේ විහාරස්ථානය සම්භාවනීය වූ පැරණි විහාරස්ථාන ගණයට අයත් වේ. වැලිවිට පිණ්ඩපාතික සරණංකර සංඝරාජයන් වහන්සේ ද මුල් අවදියෙහි කලක් මෙහි වැඩ විසූහයි කියත්.
(සංස්කරණය: 1965)
