අලුව
අලුව (අත්අලුව) රෙදි විවීම පිණිස ඉතා පුරාණයේ පටන් ලංකාවේ භාවිත වුණු යන්ත්‍රය අලුව නමින් හඳුන්වන ලදි. මහනුවර සමයෙහි ප්‍රයෝජනයට ගත් අලු, රෙදි විවීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රසිද්ධියක් ඇති දුම්බර පෙදෙසේ ඇතැම් ගම්වල තවමත් දක්නට ලැබේ. දුම්බර රෙදි හැටියට හඳුන්වනු ලබන කලාත්මක සිංහල රෙදි විශේෂය සම්පාදනය කරන්නන් වෙසෙන උඩදුම්බර තලගුණේ නම් ගමේ දී මේ යන්ත්‍රය ක්‍රියාත්මක වන අයුරු අදත් දැක්ක හැකිය.
වර්තමානයෙහි රෙදි විවීම පිණිස භාවිත වන අත්යන්ත්‍රයෙහි දක්නට ලැබෙන සියලු ප්‍රධානාංග මේ පැරණි යන්ත්‍රයෙහි ද ඇති බව විශේෂයෙන් සැලකිය යුත්තකි. අමුත්තක් වෙතොත් මෙහි නිමාවෙහි දක්නා ලැබෙන දළ ගතිය පමණකි. නානාවිධ යන්ත්‍රෝපකරණ සුලභ වූ මේ කාලයෙහි කෙසේ වෙතත් යන්ත්‍ර සූත්‍ර සුලභ නොවූ අතීත යුගයෙහි රටට අවශ්‍ය ප්‍රමාණ රෙදි පිළි නිෂ්පාදනය කළ එම යන්ත්‍රය දැන් ක්‍රමයෙන් අභාවයට යමින් පවතී. විජය පැමිණෙන විට කුවේණිය කපු කටිමින් සිටි වගක් අපේ ඉතිහාසයෙහි සඳහන් වන්නේය. වෙනත් නොයෙක් රජුන් දවස ද වස්ත්‍ර සම්පාදනය දියුණු තත්වයක පැවැති බවට නොයෙක් සාධක ඇත. දෙවන පැරකුම්බා රජු එක් දවසක් තුළ දී කපු කැටීම, නූල් ඇඹරීම, රෙදි විවීම, පඬු පෙවීම, සිවුරු මැසීමාදි සියලු කම් නිමවා කඨින අසූවක් අසූ මහසව්වන් නමින් පූජා කළ බව මහාවංසයෙහි සඳහන්ය.
සිංහලයන්ගේ මධ්‍යම කාලීන කලාශිල්ප පිළිබඳ වටිනා විස්තරයක් කරන ආචාර්‍ය්‍ය ආනන්ද කේ. කුමාරස්වාමි මහතාගේ ග්‍රන්ථයෙහි රෙදි කර්මාන්තය පිළිබඳව ලියා ඇති දීර්ඝ විස්තරයෙහි අලුව ගැන කදිම විවරණයක් සහ ඡායාරූප සමූහයක් ද අන්තර්ගතව තිබේ. දකුණු ඉන්දියාවේ සහ බුරුමයේ රෙදි වියන යන්ත්‍ර ලංකාවේ අලුවට හාත්පසින් ම සමාන යයි කුමාරස්වාමි මහතා පවසයි.
හණ නූලින් පැදුරු ආදි විසිතුරු කර්මාන්තයන් කරන කින්නර ගෝත්‍රික ජනයා විසින් භාවිත කරනු ලබන වියන යන්ත්‍රය ද අලුව නමින් හඳුන්වනු ලැබේ. සුළු වෙනස්කම් කීපයක් සහිත එය ද රෙදි වියන අලුවට සමානය.
රෙදි වියන්නවුන්ගේ ගෙවල බරාඳයේ කොනක බිමින් මඳක් උස්කොට තැනූ පිළක් මත අලුව සවි කරනු ලැබේ. එම පිළ හඳුන්වන්නේ අල්පිළ නමිනි. අලුව කොටස් කීපයකින් යුක්තය. නූල්හදය, නඩාව, අල්ලණුව, අල්මැඩුම, අලුකම්පහ, රොදු ලෑල්ල, පෝරුවත, අලුකරළ, යටිනන් ලෑල්ල, සේමලෑල්ල, ඔන්කඳ, මාන්කණුව යන මේවා අලුවක ප්‍රධාන කොටස්ය. මේ නම්වලින් හඳුන්වන දෑ සම්බන්ධ ලුහුඬු හැඳින්වීමක් මෙහි වෙයි.
නූල්හැදය
වියන්නාගේ වුවමනාවට අනුව දික් නූල් පොටවල් උස් පහත් කිරීම පිණිස යොදා ඇති උපකරණයයි. වර්තමාන රෙදි වියන අත් යන්ත්‍රවල මෙය හඳුන්වනු ලබන්නේ 'හීල්' යනුවෙනි.
නඩාව
වියන්නා වරින්වර උස්පහත් කරන දික් නූල් පොටවල් අතරින් හරස් නූල් පොටවල් විහිදුවනු පිණිස දික් නූල් පොටවල් අතරින් ඔබ මොබ දුවවන උපකරණයයි. මෙයට වර්තමානයෙහි ව්‍යවහාර කරන්නේ 'ෂට්ල්' කියායි.
අල්ලණුව
නූල්බැදය උස් පහත් කිරීම පිණිස යොදා තිබෙන ලණුවයි.
අල්මැඩුම
පෑගීමේ පහසුව පිණිස අල්ලණුව අගට යොදා තිබෙන පොල් කටුවයි.
අල්වළ
පැරණි රෙදි වියන යන්ත්‍ර වර්තමානයෙහි භාවිත කරන එම වර්ගයේ යන්ත්‍ර මෙන් පොළොවෙන් වඩා උස් වන්නට සාදනු නොලැබේ. පොළෝ මට්ටමෙන් අඟල් ගණනක් ඉහළින් සිටින පරිදි සකස් කරන අලුව ක්‍රියාත්මක කිරීම පිණිස එයට යටින් වළක් සාරා අල්ලණුව ඊට එල්ලෙන්නට සලස්වා ලණුවේ අග ඇති අල්මැඩුම (පොල් කටුව) පයින් මඩිමින් නූල් හැදය උස්පහත් කරනු ලැබේ. අල්ලණුව එල්ලී ඇති වළ අල්වළ නමි.
අලුකම්පහ
නූල්බැදය සම්බන්ධ කර ඇති තරාදි දණ්ඩකට සමාන ලෑලි කැබැල්ලකි. මේ ලෑලි කැබැල්ලේ හරි මැදින් විද වියන්නාගේ හිස ඉහළින් අලුවේ හරස් අතට යොදා තිබෙන පොල්ලක ලණු කැබැල්ලකින් එය එල්වනු ලැබේ.
රොදුලෑල්ල
වරින්වර උස්පහත් කරන දික් නූල්පට අතරින් නඩාව දුවවමින් යොදනු ලබන හරස් නූල්පොටවල් වුවමනා පමණ තද කිරීම පිණිස සහ කිට්ටු කර ලීම සඳහා යොදා ගෙන මාන රෙදි යන්ත්‍රයේ 'රීඩ්' නමැති උපකරණයට සමානය. රොදුලෑල්ල සාදා ගන්නේ සිහින්කොට පැළූ වේවැල් කැබලි සමූහයක් අලුකම්පහට සමාන ලෑලි කෑල්ලකට සවි කොට එහි යටි අතට ද ලෑලි කැබැල්ලක් සවි කිරීමෙනි. පණාවක හැඩයට සාදා ඇති රොදුලෑල්ලේ දෙකොන ගැට ගැසූ ලණු කැබලි දෙකකින් අලුව ඉහළින් හරස් අතට යෙදූ පොල්ලක එය එල්ලනු ලැබේ. හැම දික් නූල් පොටක් ම රොදුලෑල්ලේ සවි කර තිබෙන හීන් වේවැල් කැබලි අතරින් ඇද තිබේ. රෙදි වියන්නා සිය වමත නිතරම රොදු ලෑල්ලේ උඩු පැත්තේ රඳවාගෙන හරස් අතට දුවවන හැම නූල් පොටක් පාසා කරමින් එම නූල් කිට්ටු කරයි.
පෝරුවත
රොදුලෑල්ලේ උඩු අතට සවි කොට තිබෙන ලෑල්ලය. වියන්නාගේ අත රඳවා ගන්නේ ඒ මතුයෙහිය.
අලුකරළ
රොදුලෑල්ලට සවි කොට ඇති පණාවක ස්වරූපය ගන්නා වේවැල් කැබලි සහිත කොටස අලුකරළ නම් වේ.
යටිනන්ලෑල්ල
රොදුලෑල්ලේ යටි අතට සවි කොට ඇති ලෑලි කැබැල්ලය. යටිනන් ලෑල්ල ඇත්තේ දික් නූල් සමූහයට යටිනි.
සේමලෑල්ල
රටා සහිත රෙදි වියන ව්ට අවශ්‍ය වන උපකරණයකි. මල්පෙත්ත, මහමල් පෙත්ත‚ අටපෙති මල, දෑතිමල, කතුරුමල, පෑහෙන මල‚ පරමල, හැළි දඟය, හීන නැඟී දඟය, දෙපොට ලණුව, වළලු ලණුව, දියරැළ, බෙර, කොළ, ඉරි කොණ්ඩු, ගල්පියුම ආදී විවිධ රටා වියමන් සඳහා සේමලෑල්ල බෙහෙවින්
ඔන්කඳ
වියා සම්පූර්ණ වූ රෙදි කොටස එතීම පිණිස යොදා ඇති හතරැස් ලීයයි. එය වියන්නාගේ කිට්ටුවෙන්ම තිබේ. වරකට හතරෙන් කොටසක් බැගින් කරකවා වියා නිමවූ රෙදි කොටස එහි එතෙන්නට සලස්වනු ලැබේ.
මාන්කණුව
මෙකල මෙන් පැරණි රෙදි යන්ත්‍රවල දික් නූල් එතීම පිණිස අමුතුවෙන් උපකරණයක් එවක නොවීය. වියන්නට අවශ්‍ය වන සම්පූර්ණ රෙද්දේ දිගට සම වන සේ දික් නූල් පිළියෙල කර අලුවට තරමක් ඈතින් සිටු වූ කණුවක් වටා යෙදූ ලණුවක එම නූල් පොටවල් අගින් ගැට ගැසූ ලීය බැඳ, එම ලණුවේ අනික් කොන වියන්නා අසල ම සිටුවා ඇති කණුවක් වටා ඔතා ගනී. එම කණුව හඳුන්වන්නේ මාන් කණුව කියාය. වියා ගෙන යන රෙද්දේ දික් නූල් පොටවල් අවශ්‍ය තරමට කිට්ටු කර ගන්නේත් තද කර ගන්නේත් මාන්කණුව වටා ඔතා ඇති ලණුවේ ආධාරයෙනි.
(සංස්කරණය: 1965)
