ආඳා

මිරිදියෙහි මෙන් ම කරදියෙහි ද වසන මත්ස්‍යයෙකි. කරදියෙහි ඉතා ම ගැඹුරු මුහුදෙහි පවා ආන්දු සිටිති. අස්ථික මත්ස්‍යයන් අතර ඔස්ටෙයික්තියස් (Osteichthyes) වර්ගයේ අපොඩා (Apoda) ගෝත්‍රයට අයත් ආඳා අනෙක් මත්ස්‍යයන් මෙන් නොව සර්පයන් මෙන් ඉතා දිගය. උගේ කඳ වටකුරුය. උඩු හනුවේ ඉදිරි පස අස්ථි යුගලය (පූර්වෝර්ධිව හනු) නැති කමින්ද මොවුන් අනෙක් මත්ස්‍යයන්ගෙන් වෙන් කොට ඇඳින ගත හැකි වේ. වැඩුණු ආඳෙක් දිගින් අඩි 5ක් ද බරින් රාත්තල් 20ක් ද පමණ විය හැකිය. අද ජීවත්වන කිසිම ආඳකුට ශ්‍රෝණි (pelvic) වරල් නැත. එහෙත් ඛටිකාමය (Cretaceous) කාලයෙහි විසූ යුරෙන්කෙලීස් (Urenchelys) නම් ආඳාට මේ වරල් තුබුණ බව පෙනේ.

සියලුම ආන්දු මාංස භක්ෂකයෝය. මොවුන් අතරින් සිමෙන්කෙලිසයා (Simenchelys) අනෙක් මසුන්ගේ මස් හාරා ඒ ඇතුළට වැද වෙසෙන පරපෝෂිතයෙකි. ආඳා සර්පයකු නොවුව ද ලංකාවෙහි පවා දක්නා පණු මාළුවා (Caeculapolypshalmus) සහ ගල්ගුල්ලා (Gymnothorax undulatus undulatus) වැනි සමහර ආන්දු ඔවුන්ගේ ළය වරල් නැතිකම නිසා සමහර විට මුදු සර්පයන් මෙන් පෙනෙත්. ගල්ගුල්ලා මුදු පර අසල වසන අතර පණු මාළුවා රැල්ල වදින කොටසෙහි වැල්ලේ සැඟවී වසයි.

මෙතෙක් සොයාගෙන ඇති කරුණුවලට අනුව හැම ආඳුන් විශේෂයක්ම බිත්තර ලෑම පිණිස මුදට යන බව පෙනේ.

ඇළ, දොළ, වළ, වගුරු ආදියෙහි පවා වසන අන්ගුලිඩේ ( Angullidae) කුලයේ ලංකා මිරිදිය ආඳුන් බිත්තර දමන්නේ සුමාත්‍රාව අසල මූදෙහි බව සොයාගෙන තිබේ. මේ කුලයට අයත් ආඳුන්හට ඒ ඒ පළාත්වල කක්කුටු ආදා, මඩ ආඳා, කළු ආඳා, ගං ආඳා, කබර ආඳා, කහ ආඳා, පොල්මල් ආඳා, පුල්ලි ආඳා, වල්ලි ආඳා, ගල් ආඳා යන නම් භාවිත කරති. බිත්තර දමන කාලය ළංවන විට උගේ ශරීරයේ විපර්යාසයක් ඇති වේ. එවිට උගේ ඇඟ රිදී පාට වී, හොස්ස ද ළය වරල් ද උල් වී, ඇස් සහ වලිගය විශාල වෙයි. සුමාත්‍රාව කරා යනුයේ මේ රිදී පාට ආඳුන්ය. බිත්තර දැමීමෙන් පසු මොවුන් මැරී යතැයි යනු විද්‍යාඥයන්ගේ පිළිගැනීමයි. බිත්තරයකින් ලැබෙන්නේ ආඳකුගේ පැටවෙකැයි කීමට පවා අමාරු, පාටක් නැති, කොළයක් වැනි, පැතලි ලෙප්ටොකෙපලුස් නමැති මුදු ජීවියෙකි. එහෙත් ලංකාව කරා පීනන මොව්හු පැහැය ද වටකුරු බව ද ලබා “ආඳ පැටවුන් ” බවට පත්ව ගංගා,ඇළ ,දොළ ආදිය මගින් රට තුළට වදිති.ඔක්තෝබර්, නොවැම්බර් යන මාසවල ඇති විශාල වර්ෂා නිසා මූදෙහි ඇතිවන මිරිදිය ධාරා ඔස්සේ, වැඩුණු ආඳුන් සුමාත්‍රා යෑම ද පැටවුන් එහි සිට මෙහි එමද කරතැයි විශ්වාස කරනු ලැබේ. යුරෝපීය සහ ඇමෙරිකානු ආඳුන්ගේ බෝවීම සිදුවන්නේ අත්ලන්තික් සාගරයේ බ’ මුඩාව අසල බඹ 700ක් හෝ ඊටත් වැඩි තරම් ගැඹුරු මූදෙහි බව ආචාර්ය යොහැන්නස් ෂ්මිට් විසින් පෙන්වා දෙන ලදි.

ආඳා ලිස්සනසුලුය. උගේ මස් රසය, තෙල් සහිතය. අධික වශයෙන් ආඳුන් ඇති කරන ස්ථාන උතුරු අයර්ලන්තයේ ද ඩෙන්මාර්කයේ ද තිබේ.

පොත්පත්

Deraniyagala, P. E. P.-A Coloured Atlas of some Vertebrates from. Ceylon, Vol. 1. Munro, J. S. R.-The Marine and Fresh Water Fishes of Ceylon. ආයුර්වේද මතය: ආයුර්වේදීය ද්‍රව්‍යගුණ විඥානයෙහි ගුණ විසින් ආඳමස් තර කෙරේ. මධුරයි. වායු ප්‍රශමනය කරයි. කණට හා ඇසට හිත යි. සෙම් හා ශුක්‍ර වඩයි. දේශීය චිකිත්සාවෙහි ආඳ මස් බාලයන්ට වැලඳෙන ග්‍රහණි රෝගයට හා මාන්දමට ප්‍රශස්ත ඖෂධයකි. මාන්දම වැලඳුණු බාලයන්ට ආඳකු ගෙන සහල් පිටියෙහි පෙරළා උගේ සමෙහි තිබෙන බෙලසුළු පදාර්ථය පිටිවලට මිශ්‍ර වූ පසු රොටි පුලුස්සා කන්ට දෙති. සිවියෙහි වර්ණයේ විවිධත්වය අනුව කිහිප වර්ගයකට බෙදනු ලබන ආඳුන්ගේ මසෙහි ගුණය එක සමාන යයි සලකනු ලැබේ. කරදියෙන් අවුත් මිරිදියෙහි වැඩෙන ආඳුන්ගේ මස්වල ගුණය මෙසේ වුවත් කරදියෙහිම වසන ආඳුන්ගේ මස් වල ගුණය වෙනස් විය හැකිය.

(සංස්කරණය: 1965)

[[ප්‍රවර්ගය:]]

[[ප්‍රවර්ගය:]]