ආඳාවල මොහොට්ටාල
ඌවේ කැරැල්ල (1817-18) සමයේ දී ඉංග්‍රීසීන්ට විරුද්ධව වලපනේ කැරලිකරුවන් මෙහෙය වූ මොහොට්ටාල කෙනෙකි. මහනුවර සහ බදුල්ල අතර එහා මෙහා ගිය ඉංග්‍රීසි හමුදාවනට වලපනේ දී නිරතුරුව පහරදීම මොහුගේ මෙහෙයවීම පිට සිදු වූ බැවින් ඉංග්‍රීසීහු මෙකී මොහොට්ටාල සතු වස්තුව පැහැර ගෙන ගේදොර ගිනි තබා විනාශ කළහ. 1818 අගෝස්තු මාසයේ මොහුගේ දියණියත් සොහොයුරියත් (බොරගොල්ලේ මොහොට්ටාලගේ භාර්යාව) යටිමාදුර ගුහාවක සැඟවී සිටියදි ඉංග්‍රීසීන් විසින් අල්ලා ගන්නා ලදහ. 1818 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී ආඳාවලගේ පියා ද ඉංග්‍රීසීන් කරා ගොස් යටත් විය. සිය පුත් ආඳාවල ද යටත් වීමට කැමැත්තෙන් සිටින බව ඔහු කියා සිටියේය. සති කීපයකට පසු මේජර් මැක්ඩොනල්ඩ් මහතාගේ අණ පරිදි ආඳාවල සිරභාරයට ගනු ලැබ බදුල්ලට ගෙන ගොස් එහි කඳවුර තුළ රඳවා ගනු ලැබීය. 1818 නොවැම්බර් මස 22 වෙනි දින රාත්‍රියෙහි මොහු සිරහාරයෙන් මිදී පැන ගියේය. ආඳාවල අල්ලා දෙන අයෙකුට රික්ස් ඩොලර් 500ක් දෙන බවට ප්‍රකාශනයක් ආණ්ඩුවෙන් නිකුත් විය. 1819 නොවැම්බර් මාසයේ දී ආඳාවල මොහොට්ටාල නැවතත් ඉංග්‍රීසින් විසින් සිරභාරයට ගන්නා ලදි. මොහු අල්ලා දීමට ඔත්තු දුන් ගල්ලිඳේගෙදර ඩිංගිරාල නමැත්තෙක් ආණ්ඩුවෙන් පිරිනැමුණු පරිත්‍යාග මුදලට හිමිකරු විය.
(සංස්කරණය: 1965)
