අසමෝදගම්

(ට්‍රකිස්පෙර්මුම් අම්මි — Trachyspermum ammi Sprague; කාරුම් කෝප්ටිකුම් - Carum copticum Benth. & Hook.) මෙය උම්බෙලිෆෙරෙ (බ.) කුලයට අයත් කුඩා වාර්ෂික පැළෑටියකි. කොළ බෙදී තිබේ. ඒවා කොපු සහිතය. සාමාන්‍යයෙන් නිපත්‍ර (bracts) බොහෝය. නිපත්‍රිකා (bracteoles) කුඩාය. මල් ද කුඩාය; සුදුය. ඒවා සෑදෙන්නේ අග්‍රස්ථ සංයුක්ත ඡත්‍රවල (umbels) යි. ඵල ඉතා කුඩාය. ඵලයක් කහ පාට ඉරි ඇති කේතුකාකාර කොටස් දෙකකට වෙන් වේ. ඇට සුවඳය. තයිමෝල් අඩංගු වාෂ්පශීල තෙලක් ඇටවලින් ලැබේ.

අසමෝදගම් ඉන්දියාවේ විශාල ලෙස වවනු ලැබේ. ලංකාව, සිංගප්පූරුව, ඇෆ්ඝනිස්ථානය, පර්සියාව හා මිසරය යන රටවල ද මේ පැළෑටිය වවනු ලැබේ. අසමෝදගම් පැළෑටිය වල් පැළෑටියක් මෙන් නොවැවේ. එය හඳුනා ගැනීම තරමක් දුෂ්කරය.

ආයුර්වේද මතය

අසමෝදගම් වටිනා ඖෂධයකි. එය වාතනාශකයකි. දුෂ්පාච්‍යය (dyspepsia), පාචනය හා වෙනත් ආමාශයේ ආබාධවලට අසමෝදගම් අතිශයින් ගුණදායකය. බැදපු ඇට තේ හැන්දක් උතුරන වතුර කෝප්පයකට දමා වරකට එයින් එක තේ හැන්දක් බැගින් දීම කුඩා ළමයින්ගේ පාචනයට ප්‍රත්‍යක්ෂ පිළියමකි. අසමෝදගම් හෘදයට ද හිතකරයි. ඇස් ලෙඩ, වමන, හික්කා සහ මූත්‍රමාර්ගයෙහි රෝග නැති කරයි. අසමෝදගම්වල තයිමෝල් තිබෙන නිසා කොකුපණු රෝගයට ද පාවිච්චි කරනු ලැබේ. කෘමිරෝග, අජීර්ණ, ග්‍රහණි, අතිසාර, වාතරෝග, අම්ල අජීර්ණ, මූත්‍ර කෘච්ඡ්‍ර, චක්ෂුරෝග යන මේවාට අසමෝදගම් ප්‍රශස්තයි.

(සංස්කරණය: 1965)