ආනන්ද මෙත්තෙය්‍ය (ඇලන් බෙනට්)
(1872-1922). ඉංග්‍රීසි ජාතික බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේ කෙනෙකි. පෙරදිගට අවුත් බුදුසමය වැලඳගෙන පැවිදි වූ උන්වහන්සේ අපරදිග බෞද්ධ ධර්ම ප්‍රචාරයෙහි ලා පුරෝගාමීව ක්‍රියා කළහ.
1872 දී ලන්ඩන් නගරයේ දී උපන් ඇලන් බෙනට් හෝල්ස්ලි විද්‍යාලයේ දී ද්විතීයික අධ්‍යාපනය ලැබුවේය. විද්‍යාවන් ඉගෙනීමෙහි විශේෂ උනන්දුවක් දැක්වූ හෙතෙම රසායනාගාරයක රක්‍ෂාවක් කරමින් විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ පවත්වන්නට වූයෙන් විද්‍යුතය හා චුම්බකත්‍වය (Magnetism) පිළිබඳ උසස් දැනීමක් ලබා ගත්තේය.
ඇලන් රෝමානු කතෝලික භක්තිකයකු කිරීමට ඔහුගේ මෑණියන් බොහෝ වෙහෙස දැරූ නමුත් ඔහුගේ සිත ඒ දෙසට නොනැමුණේය. ටික කලක් අඥෙයවාදය (Agnosticism) වෙත සිත යොමු කළ හේ පසුව එය ද අතහැර දමා ගුප්ත විද්‍යාවන් හදාරන්නට පටන් ගත්තේය.
ඔහුට සර් එඩ්වින් ආනෝල්ඩ්ගේ 'ආසියා ආලෝකය' නමැති ග්‍රන්ථය කියවීමට ලැබුණේ අවධියේ දීය. ඒ පොත ඔහුගේ ජීවිතයේ නව මේ පරිච්ඡේදයක් උදා කරවීමට පොහොසත් විය. ඔහුගේ සිත බුද්ධධර්මය කෙරෙහි නැඹුරු වූයේ එය කියවීමෙන් පසුවයි. බුද්ධධර්මය ගැඹුරට ම හදාරා විදසුන් වැඩීමට ස්ථිරව ම අධිෂ්ඨාන කර ගත් ඔහු අටවිසි වියේ දී පෙරදිග බලා පිටත් විය.
1900 වර්ෂයේ දී ලංකාවට පැමිණි ඇලන් බෙනට් බුදුසමය වැලඳගෙන කඹුරුගමුවේ නැවතී සය මසක් ඇතුළත දී පාලිභාෂාව මැනැවින් හදාළේය. කොළඹ දී ඔහු ශ්‍රී පරමානන්ද නම් යෝගියකුගෙන් පෙරදිග යෝග ක්‍රම ද ඉගෙන ගත්තේය. මෙසේ දෙවසක් ම ලක්දිව වැස බුද්ධ ධර්මය පිළිබඳ ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා ගත් හෙතෙම පැවිදිවීමට අදහස් කොට බුරුමයට ගොස් අක්යාබ්හි දී 'ආනන්ද මෙත්තෙය්‍ය' නමින් පැවිදිව උපසම්පදාව ද ලැබුවේය. උන්වහන්සේ 1903 දී අන්තර් ජාතික බෞද්ධ සංගමය පිහිටුවා බෞද්ධ කටයුතුවල නිරත වෙමින් අවුරුදු කීපයක් ම බුරුමයේ වාසය කළහ. ඉක්බිති පෙරළා එංගලන්තයට ගොස් ධර්මදේශනා පැවැත්වීමෙන් හා පොත්පත් ලිවීමෙන් බටහිර වැසියනට දහම් අමා පෙවීමේ නිරත වූ ආනන්ද මෙත්තෙය්‍ය හිමියෝ පනස් වියේ (1922) දී අපවත් වූහ. උන්වහන්සේගේ කෘතීන් අතර 'ආර්යයන්ගේ බුද්ධිමහිමය' (The Wisdom of Aryans), 'බුරුමයේ ආගම' (The Religion of Burma) යන ග්‍රන්ථ දෙක විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුත්තේය.
(සංස්කරණය: 1965)
