ආරක්තක ජ්වරය
(Scarlet fever). ශීත ප්‍රදේශවාසීන්ට හටගන්නා බෝවන උණකි. මෙයට හේතුකාරක වනුයේ ස්ට්‍රෙප්ටොකොකුස් හීමොලිටිකුස් (Streptococcus haemolyticus) නමැති බැක්ටීරියා විශේෂයකි. රෝගය බෝවන්නේ රෝගීන්ගේ හෝ වාහකයන්ගේ සෙම හෝ කෙළ බින්දු මගින් ඇතිවන ආසාදනයෙනි. මේ රෝගීන්ගේ සෙම්සොටුවල බැක්ටීරියා ඇති තෙක් රෝගය බෝවන්නට පුළුවන. ලෙඩුන් අතපත ගාන ලද පිඟන්, තුවා යනාදිය පාවිච්චියෙන් ද රෝගය බෝවිය හැකිය. අඩු ගණනේ සති දෙකක් පමණ ගත වන තුරු ලෙඩකුගෙන් තවත් කෙනකුට රෝගය බෝවනසුලුය. සාමාන්‍යයෙන් මේ රෝගය ජනගහනය වැඩි නගරවල පමණක් දක්නට ඇත. සමස නොඉක්මවූ ළදරුවන්ට ද දසවස් ඉක්මවූවන්ට ද මේ රෝගය නොවැලඳේ. වරක් රෝගය වැලඳුණවුන්ට ද නැවත නොවැලඳේ. ලක්වැසියන් අතර මේ රෝගය නොපවතී.
රෝග ලක්ෂණ
ආරක්තක ජ්වරය හදිසියෙන් සෑදී ඉක්මනින් උග්‍ර අතට හැරෙයි. පළමුවැනි දින ම උණ පැ. 108° පමණට නඟී. ඒ සමඟ ම හිසේ කැක්කුම ද වමනය සහ උගුරේ අමාරුව ද සෑදේ. කුඩා ළමයින්ට වළිප්පුව ද ඇතිවන්නට පුළුවන. මූණ රතු වේ. උගුර ද ඉදිමී රතු වෙයි. බෙල්ලේ කිරිගඩු ලොකු වී වේදනා සහිත වෙයි. කට ඇතුළ ද සම්පූර්ණයෙන් ම රතු වෙයි. දෙවෙනි දින රතුවීම බෙල්ලෙන් පටන් ගෙන පපුවට ද බඩට ද අත්පාවලට ද විහිදෙයි. ඒ අතර බෙල්ල, පපුව අත්පා යනාදියේ කුඩා ගඩු ඇති වෙයි. රෝගය උග්‍ර වුණොත් සමෙන් ලේ වැගිරෙන්ටත් පුළුවන. මුහුණෙහි පමණක් ගඩු නොහටගනී. දින තුන හතරක් ගතවන තුරු උණ සහ ගඩු වැඩි වී ඉන්පසු ක්‍රමයෙන් අඩු වේ. එවිට හම ගැළවී යෑමට පටන් ගනී. සති හයක් පමණ සම ගැළවී යාම පවතී. උගුරේ අමාරුව සති දෙකක් පමණ ද උණ රෝගය සතියක් පමණ ද රඳා සිටී.
ප්‍රතිකාර
බෝවන රෝගයක් නිසා රෝගියා තනි කර කාමරයක තැබිය යුතුයි. රෝගය උග්‍ර නූණත් මාසයක් පමණ ලෙඩා කාමරයේ රැඳවිය යුතුයි. උගුරේ අමාරුව පවතින බැවින් ප්‍රථම දින කීපය තුළ පාන වර්ග පමණක් ආහාර වශයෙන් දිය යුතුයි. බෙහෙත් වතුරකින් දවසට කීපවරක් උගුර සේදීම ද අවශ්‍යය. බෙල්ල උණු වතුරෙන් තැවීමෙන් බෙල්ලේ සහ උගුරේ කැක්කුම අඩු වේ. රෝගය සුව වුණු අයගේ මස්තු විදීම ද අතිශයින් හිතකරය.
(කර්තෘ: ඊ.ඇම්. විජේරාම)
(සංස්කරණය: 1965)
