ආරේකීපා
(Arequipa). ඇන්ඩීස් කඳු මධ්‍යයෙහි පිහිටි දකුණු පීරු රටේ පළාතක් හා නගරයක් ද ආරේකීපා නමින් හැඳින්වේ. පටු වියළි වෙරළබඩ තීරයකින් සහ නොපුළුල් කඳුවැටි සහිත ප්‍රදේශයකින් යුක්ත වූ ආරේකීපා පළාතෙහි චිටෝර්, චිලි සහ ටැම්බෝ ආදි කෙටි ගංගා කීපයක් ඇත. යමහල් පසින් හා වගුරු පසින් වැසී ඇති මේ ගංගා නිම්නයන්හි කපු, තිරිඟු, වී, බාර්ලි, අර්තාපල්, ලූසන් තණ හා උක් ද මිදි ආදි පලතුරු ද වගා කරනු ලැබේ. ඛනිජ වස්තු සුලභ වූ කඳු ප්‍රදේශයෙහි ආකර කර්මාන්තය දියුණුය. ටිටිකාකා විල අද්දර පිහිටි පූනෝ නගරයත් චිලි සහ බොලීවියා දේශයන්හි ප්‍රධාන නගරත් සමඟ දුම්රියෙන් සම්බන්ධ වූ ආරේකීපා පළාතෙහි ප්‍රධාන වරාය මෝලින්ඩෝ ය. මෙම පළාත වර්ග හැ. 24,530ක් පමණ විශාලය. එහි ජනගහනය (1960) 338,180කි.
මේ පළාතෙහි ප්‍රධාන නගරය ද ආරේකීපා නමි. මේ නගරය පීරු රටේ තුන්වැනි නගරයයි. ජනගහනය (1960) 129,310කි. මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 7,800ක් ඉහළින්, එල් මිස්ට් යමහල් පාමුල චිලි මිටියාවතෙහි පිහිටි ආරේකීපා නගරය 1540 දී පැරණි ඉන්කා නගරයක නෂ්ටාවශේෂ මතුපිට, ෆ්‍රැන්සිස්කෝ පිසාරෝ විසින් ඉදිකරන ලදි. 1868 දී ඇති වූ භූමිකම්පාවකින් මේ නගරයට බොහෝ හානි සිදුවිය. ගොඩනැඟිලි තැනීමට ගන්නා යමහල් පස් ආශ්‍රිත රිදී පැහැති සිලාර් නම් ද්‍රව්‍යයක් කරණකොටගෙන මුළු නගරය රිදීයෙන් ඉදිකළාක් මෙන් පෙනේ. ස්පාඤ්ඤ ජනාවාසයක් වශයෙන් දියුණු වූ මේ නගරයෙහි සැලැස්ම ඉතා අලංකාරය. දේශගුණය වියළි නමුත් හිතකරය. දේශසංචාරකයෝ ද නගරයට අතිශයින් ප්‍රිය කරති. දකුණු පීරු රටේ සහ උතුරු බොලීවියාවේ ප්‍රධාන වාණිජ මධ්‍යස්ථානය වන ආරේකීපා නගරයෙහි ලොම්, කපු, පිටි සහ සම් කර්මාන්ත ද රසකැවිලි නිෂ්පාදනය ද දියුණුය. පීරු රටේ අධ්‍යාපනික මධ්‍යස්ථානයක් වූ මෙහි විශ්වවිද්‍යාලයක් ද ඇත.
(සංස්කරණය: 1965)
