ජිහ්වා රෝග
ජිහ්වා රෝග. දිවෙහි හටගන්නා රෝග ජිහ්වා රෝග නම් වේ. සුශ‍්‍රැත සංහිතාවෙහි වාතජ කණ්ටක, පිත්තජ කණ්ටක, කඵජ කණ්ටක, අලාස, උපජිහ්විකා යැයි ජිහ්වාරෝග පඤ්චකයක් ගැන සඳහන් වේ. දිව පුපුරා යෑම, හිරි වැටීම, තේක්ක කොළයක මෙන් දිවේ කර්කශ ස්පර්ශයක් ඇතිවීම වාතජ කණ්ටක රෝගයේ ලක්ෂණයයි. දිව කහපාට වීම, දැවිලි සහිත බව, රතුපාට කටුවලින් වැසීම යන මේවා පිත්තජ කණ්ටක රෝගයේ දී හටගනී. දිව ස්ථුල වීම, බර සහිතබව, ඉඹුල් කටු වැනි මංසාඕකුරවලින් වැසීයාම යන ලක්ෂණ කඵජ කණ්ටක රෝගයේ දී ඇතිවේ. දූෂිත වූ සෙම්, ලේ දෙකින් දිව යට උපදනා දරුණු වූ ශෝථය අලාස නම් වේ. එය වැඞී ගිය හොත් දිවේ තද බව ඇති කෙරේ. දිවේ මුල් කොටස බෙහෙවින් පැසවයි. උපජිහ්විකා යනු දූෂිත වූ සෙම්, ලේ දෙකින් දිව ඉහළට නංවා පහළ කොටසෙහි (යටි පැත්තෙහි) කෙළ ගැලීම, කැසීම, දැවිල්ල යන මේවායින් යුක්ත ව උපදවා ලන දිවේ අග කොටස බඳු සටහන් ඇති ශෝථයයි.
(දිවේ රෝග ඡායාරූප, ආයුර්වේද සහ බටහිර)
වාතජ ජිහ්වා කණ්ටක රෝගයෙහි මී ඉටි සංයෝග කළ සිව් වැදෑරුම් ස්නේහයෙන් අභ්‍යඕග කිරීම ද නාඩි ස්වේදය හා වායු පහ කරලන තෙල් වර්ගවලින් ශිතොවස්ති, නස්‍ය යන දෙක නියමිත ඖෂධවලින් ප‍්‍රතිසාරණය ද කළ යුතුයි. පිත්තජ ජිහ්වා කණ්ටක රෝගයේ දී ඝර්ෂණය කොට රක්ත ස‍්‍රාවය කරවා මධුර ගණයට අයත් ද්‍රව්‍යවලින් ප‍්‍රතිසාරණ, ගණ්ඪුෂ, නස්‍ය යන මේවා යෙදීම හිතකර ය. කඵජ ජිහ්වා කණ්ටක රෝගයේ දී දිව සූරා (ලේඛනය කොට* ලේ මුදා දමා පිප්පල්‍යාදි ගණයේ චූර්ණය මී පැණියෙන් අනා ප‍්‍රතිසාරණය කළ යුතුයි. ජිහ්වාලය රෝගයේ දී අවි නොයොදා තියුණු වූ ද්‍රව්‍යවලින් ප‍්‍රතිසාරණාදිය කළ යුතුයි. උපජිහ්විකා රෝගයෙහි දී උපජිහ්වය ලේඛනය කොට ක්ෂාර යොදා ප‍්‍රතිසාරණය කිරීම ද ශිරෝවිරේචන, ගණ්ඪුෂ ධාරණ හා ධූමප‍්‍රයෝග ද කළ යුතුයි.
අෂ්ටාංග හෘදය සංහිතාවේ අධිජිහ්වා නමින් තවත් ජිහ්වා රෝගයක් ගැන ස`දහන් වේ. තියුණු සෙම්, පිත්, ලේ යන මේවා දිවේ යට කොටසේ රැුස්වී කෙළ වැගිරීම, තද දැවිල්ල, තදබව, වේදනාව, කැසිල්ල, කර්කශ ස්පර්ශය, මාංසාඕකුරවලින් වැසුණු බව යන ලකුණුවලින් යුක්ත ව වාක්‍ය ආහාර යන දෙකට අයත් ක‍්‍රියාවන් විනාශ කරන්නා වූ ශෝථය අධිජිහ්වා රෝගය නම් වේ. මේ රෝගය වැළඳුණු කල වඕශ සැතින් දිව උඩට නවා මණ්ඩලාග‍්‍ර සැතින් සිඳ තියුණු වූත් උෂ්ණ වීර්ය ඇත්තාවූත් ද්‍රව්‍යයන්ගෙන් ඝර්ෂණය කළ යුතුයි.
ඩී. ආර්. සෙනෙවිරත්න
