ටාටර්ස්තාන්
(තාතර්ස්ථානය) (The Republic of Tatarstan). ටාටර්ස්තාන් ජනරජය යන නිල නාමයෙන් හැඳින්වෙන මෙය, සෝවියට් රුසියාවට සම්බන්ධ සමාජවාදී සෝවියට් ජනරජයක් ව තිබී සෝවියට් සංගමය බිඳ වැටීමෙන් පසු රුසියානු ෆෙඩරේෂණය සමග සම්බන්ධ වුව ද පූර්ණ ස්වාධීනත්වය ලබා සිටින ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයකි. 1920 දී පිහිටුවන ලද ටාටර් සමාජවාදී සෝවියට් ජනපදය 1990 දී ස්වාධීන රාජ්‍යයක් ලෙස පිළිගැනුණි. ඉන්පසු වර්ෂවල දී ෆෙඩරේෂණය සහ ටාටර්ස්තාන් ජනපදය අතර ගිවිසුම් 11ක් මගින් රාජ්‍ය බලය පිළිබඳ එකඟතාවකට පැමිණෙන ලදි. වොල්ගා ප්‍රදේශයේ මැද භාගයේ පිහිටි උ.අ. 55033’ හා නැ.දේ. 50056’ට අයත් මෙහි විශාලත්වය ව.කිමී. 678,362කි.
වසර දහසක පමණ ඉතිහාසයක් ඇති කසාන් (Kazan) මෙරට අගනුවරයි. ටාටර්වරුන්ගේ ප්‍රධාන නගරය වන මෙය පිහිටා ඇත්තේ වොල්ගා නදිය අසබඩ ය. යුරෝපය හා ආසියාව අතර පැරණි වෙළෙඳ මාර්ගයේ පිහිටා තිබූ මෙහි ක්‍රිස්තු ලබ්ධිකයන් මෙන් ම ඉස්ලාමීය භක්තිකයන් ද දැකිය හැකි ය. 1804 දී පිහිටුවන ලද කසාන් විශ්වවිද්‍යාලය මෙහි පිහිටා ඇත. ලියෝ ටෝල්ස්ටෝයි මෙහි ශිෂ්‍යයෙක් විය. අද මෙනුවර රුසියාවේ ප්‍රධාන තොරතුරු තාක්ෂණ කේන්ද්‍රය බවට පත් ව තිබේ.
භූ ලක්ෂණ
මී. 305ක් උස් වූ අප්නිදිග ප්‍රදේශය හැර මෙම ජනරජයේ සෙසු ප්‍රදේශ මුහුදු මට්ටමින් මී. 100ත් 200ත් අතර වූ තැනිතලාවකි. මෙය සිසාරා ගලා බසින වොල්ගා නදියෙන් හා එහි අතු ගංගාවක් වන කාමා නදියෙන් හා එහි ද අතුගංගා නිසා ටාටර්ස්තානය පැහැදිලි කොටස් තුනකට බෙදේ. මුළු භූමිය ම වගාවට යෝග්‍ය ය. එයින් 35%ක් සරු කළු පසින් යුක්ත ය. දැනට සොයා ගෙන ඇති ඛනිජ සම්පත් අතර ඛනිජ තෙල්, ජිප්සම්, ගල් අඟුරු, පොස්පරයිට් ප්‍රධාන තැනක් ගනී. මෙහි දේශගුණය මහාද්වීපිකයි. අවුරුද්දෙන් මාස 5ක් ම උෂ්ණත්වය හිමාංකයට පහළින් පවතී. වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිමී. 42-50 අතර ය.
ඉතිහාසය
වත්මන් ටාටර්ස්තාන් ප්‍රදේශය මුල දී බර්ග්වරුන් විසින් ජනාවාස කර තිබුණි. පසු කලෙක ටාටර් ගෝත්‍රිකයන් සහිත මොංගෝලියන්වරුන්ගේ ආධිපත්‍යයට මේ ප්‍රදේශය යටත් විය. (ටාටර් බ.) 13 වන සියවසේ සිට 15 වන සියවස දක්වා වූ කාලය ටාටර්වරුන්ගේ ස්වර්ණමය යුගයයි. ටාටර්වරුන් ඇතුළු විවිධ සංක්‍රමණික ගෝත්‍ර එකතු වී ජෙන්ඝිස් ඛාන් යටතේ ආක්‍රමණය සිදු කොට කොකේසියානු කඳුවැටියේ සිට රුසියාවත් මුළු මොංගෝලියාවත් සිසාරා පැතිරී ගිය මෙතෙක් ලෝකයේ ඇති වූ විශාලත ම අධිරාජ්‍යය පිහිටුවා ගත්හ. වත්මන් ටාටර්ස්තාන් ප්‍රදේශය පසු කලෙක රුසියාවේ IV වන අයිවන් රජු හෙවත් දරුණු අයිවන් (1530-1584) විසින් යටත් කර ගන්නා ලදි. 1917 රුසියානු විප්ලවයෙන් තෙවසරකට පසු ජනරජය බිහිවිය.
ආර්ථිකය
මෙහි පවත්නේ මිශ්‍ර ආර්ථිකයකි. කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රයෙහි ප්‍රධාන තැන ලැබී ඇත්තේ සත්ව ආහාර නිෂ්පාදනයට ය. දැව, යන්ත්‍රෝපකරණ, සම් පදම් කිරීම, රසායනික ද්‍රව්‍ය නිපදවීම ප්‍රධාන කර්මාන්ත අතර වේ. ඛනිජ තෙල් හා ගෑස් නිපදවීමට ප්‍රධාන තැනක් හිමි වේ. 2010 සංඛ්‍යාලේඛන අනුව ජනගහනය 3,786,488ක් විය.
(කර්තෘ: ඩී.බී. තෙවරප්පෙරුම)
(සංස්කරණය: 2019)
