ටාඩිග්‍රේඩා
(Tardigrade). ‘දියවලහා’ යන නමින් හැඳින්වෙන අපෘෂ්ඨවංශී සත්ත්ව වර්ගයකි. මේ කාණ්ඩයට සත්ත්ව විශේෂ 350ක් පමණ ඇතුළත් වේ. පරිණාමයේ දී මෙන් ම වර්ගීකරණයේ දී ඇනලිඩා පණුවන් හා සන්ධිපාදකයන් අතර තැනක් මොවුනට හිමි වේ. නිදැල්ලේ වෙසෙන මොවුහු තෙතමනය සහිත පාසි, සපුෂ්ප ශාක, වැලි, මිරිදිය ජලාශ, මුහුදු ආදි විවිධ පරිසරවල දක්නට ලැබෙති. මෙසේ විවිධ බාහිර තත්ත්වවලට අනුවර්තනය වීමේ දී විවිධ ගණ හා විශේෂ රාශියක් පරිණාමය වී තිබේ.
ටාටිග්‍රේඩයන් වැඩි දෙනෙක් මිමී. එකක් පමණ හෝ ඊටත් කෙටි වෙති. මනාව වැඩුණු හිස පෙදෙසක් ද ඛණ්ඩ හතරක් එකට පෑහීමෙන් සෑදුණු කෙටි දේහයක් ද මොවුනට ඇත. මේ එක් එක් ඛණ්ඩයේ සන්ධි රහිත කෙටි, මහත පාද යුගලයක් බැගින් ඇත. පාද කෙළවර වන්නේ තියුණු නිය කිහිපයකිනි. රුධිර සංසරණය, ශ්වසනය ආදිය සඳහා විශේෂිත අවයව මොවුනට නැත. ආහාර මාර්ගය සිරුරේ එක් කෙළවරක සිට අනෙක් කෙළවර දක්වා දිවෙයි. ශාක බුදින බොහෝ ටාටිග්‍රේඩයෝ තම මුඛය අසල පිහිටි තියුණු කීලක (stylets) මගින් ශාක සෛල සිදුරු කර ඒවායේ සාරය උරා ගනිති. ටාටිග්‍රේඩ විශේෂ ස්වල්පයක් විලෝපී මාංශභක්ෂකයෝ වෙති.
පැහැදිලි ලිංග භේදයක් ටාටිග්‍රේඩා වර්ගයට අයත් විශේෂවල දක්නට නොලැබේ. බිත්තර පිට කරනුයේ ආහාර මාර්ගයේ අපර කෙළවරට නැතහොත් පායුවට (ගුදයට) ඉදිරියෙන් පිහිටි සිදුරකින් කෙළින් ම පිටතට ය.
ඉතා ම අඩු උෂ්ණත්වයට හා විජලනයට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ටාටිග්‍රේඩා වර්ගය සතු සුවිශේෂ ම ලක්ෂණයයි. අහිතකර තත්ත්ව යටතේ දී මොවුහු තාවකාලික ව අක්‍රිය වී ප්‍රතිරෝධක අවස්ථාවකට පත් වෙති. එවැනි ප්‍රතිරෝධක අවස්ථාවකට පත් ව ඇති කල, මොවුහු සුළඟ මගින් හෝ ජලය මගින් හෝ පහසුවෙන් ම විසිරී යති.
(කර්තෘ: ජයන්ති පින්නගොඩ)
(සංස්කරණය: 2019)
