ටාබාටා ෂාරාන්

(Ta’abbata Sharran). මුල් නම ෂබීත් ඉබ්න්-ජබීර් ය. 6-7 සියවස්හි විසූ නිදහස්කාමී අරාබි කවියෙකි. සිය කගපත කිහිලි ගන්වා ගෙන යෑමට හෝ කිහිල්ලෙන් උඩට මතුවන සේ ඉනෙහි රඳවාගෙන යෑමට ඔහුට තිබූ පුරුද්ද නිසා මේ නම පටබැඳුණැයි ජනප්‍රවාදයෙහි එයි. අරාබි බසින් එහි අරුත ‘නපුර හෙවත් මරණය කිහිලි ගන්වාගත්තා’ යන්නයි. සිය සෙසු දරුවන්ට ආහාර පිළියෙල කරමින් සිටි මව මොහුට කෑම නැතැයි කී බවත් එවිට මවට නින්දා කරනු වස් ගෝනියක ඔතා බැටළුවකු කිහිලිගන්වාගෙන ආ බවත් පැමිණ බලන විට යක්ෂ බලවේගයකින් ගෝනියෙහි වූයේ පොළඟුන් මුලක් බවත් මොහුගේ ආරූඪ නමෙහි සම්භවය පිළිබඳ පැනෙන තවත් කතාවෙකි. කාන්තාරයේ වෙසෙමින් මගීන් මරා කමින් ජීවත් වූ ගූලා නමින් හැඳින්වුණු නපුරු ජින්වරියක සිය මඟ ඇවිරූයෙන් රාහා බිතාන් නමැති ස්ථානයේ දී ඈ මරා කිහිලිගන්වාගෙන සිය ජනයා කරා ආපසු පැමිණියෙන් මෙනම් පටබැඳුනයි ද මතයෙකි.

අතිශය වේගවත් ජවසම්පන්න පා හිමි තැනැත්තෙකි. වීරත්වය හා රළු බව මුසු පිළිකුල් කටයුතු චරිතයකට උරුමකම් කියුව ද ඔහුගේ සියුම් කවිත්වය, තියුණු හා අසාමාන්‍ය ප්‍රකාශන ශක්තියෙන් හෙබියේ ය. ඔහුගේ සමෙහි වූ කාල පැහැ ගතිය නිසා ‘අරාබිකරයේ කාක’ පිරිසට ඇතුළත් කරනු ලැබ සිටියේ ය. බානු කයින් නමැති ඔහුගේ මව කාල සම ඇත්තියක් වූ බැව් පැවසේ.

‘හමාසා’, ‘ගී පොත’ ආදී සංග්‍රහයන්හි ටාබාටා ෂාරාන්ගේ යැයි සැලකෙන කාව්‍ය නිර්මාණ ඇතුළත් ව තිබේ. වැලි කතරේ කොල්ලකරුවකු හා සීමාන්තික පුද්ගලවාදයේ අනුගාමිකයකු ලෙස මොහු අල්-ෂන්ෆරා හා අමීර් ඉබ්න් අල්-බරාක් සමඟින් ශාපලත් කවියකු ලෙස හුවා දැක්වේ. අර්ධ සංචාරක දිවිගෙවූ බෙදුයීන් (Bedouin) (බ.) සමාජයේ ජීවිත ප්‍රඥාව ද සදාචාරාත්මක පරමාදර්ශ ද ඉතා ම ඉහළින් නිරූපණය කළා වූ සුහයීර් හා ලබීද් වැනි කවියන්ගේ ප්‍රතිපක්ෂය ලෙස මොහු සැලකේ.

සූලුක් (su lûk) හෙවත් චෞර සම්ප්‍රදායයේ සුප්‍රකට ම කවියන් දෙදෙනා ටාබාටා ෂාරාන් හා අල්-ෂන්ෆරා ය. මුඛ පරම්පරාගත ව පැමිණි මෙම කවි සම්ප්‍රදායය 7 වන සියවසේ දී එළිදුටුවේ, අභිනවයෙන් පිටපත් කරන ලද කුරාන පෙළෙහි අරාබි භාෂාමය මූලාදර්ශය බවට පත්වෙමිනි.

මෙතෙමේ ජන නිර්මාණයන්හි ප්‍රියතම වීරයා බවට පත්විය. මනඃකල්පිත හා හාස්‍යජනක ඒවා ද ඇතුළු ටාබාටා ෂාරාන් පිළිබඳ කතා, වීරත්වයෙන් හෙබි, අභීත අනෙකුත් රණකාමී සෙබළුන් පිළිබඳ කතා මෙන් ම පූර්ව ඉස්ලාමික යුගයේ අරාබි සාහිත්‍යයට ආවේණික වෙයි.

ජර්මානු මහා කවි ගොතේගේ ‘පෑලදිග හා පෙරදිග සෝපාව’ (1819) නම් කාව්‍ය කෘතිය සඳහා ආභාසය ලත් අරාබි කවියන් අතර මොහු ද වෙයි.

මොහුගේ බොහෝ කාව්‍ය කෘති, ක්‍රි.ව. 796 දී මිය ගියා යැයි සැලකෙන කවියකු හා පැරණි කවිය පිළිබඳ විශාරදයකු ලෙස සැලකෙන හලීෆ්-අල්-අහ්මාර්ගේ නිබන්ධන යැයි කාලයක් තිස්සේ සාවද්‍ය ලෙස සලකනු ලැබිණ.

කසීදා නම් අනම්‍ය කාව්‍යකෘතියෙන් රචිත මොහුගේ කීර්තිමත් ම කාව්‍ය කෘතිය, ප්‍රාචීන පඬිවර වී. ෆ්‍රේයිටැග් (1788-1861) විසින් ලතින් බසට පරිවර්තනය කෙරිණ.

(කර්තෘ: රන්ජන දේවමිත්‍ර සේනාසිංහ)

(සංස්කරණය: 2019)