ආර්යශූර
ආර්යශූර මහායාන පඬිවරයෙකි. තාරානාථයන්ගේ ටිබෙට් බෞද්ධ ඉතිහාසයෙහි අශ්වඝෝෂ, මාතෘචෙට, පිතෘචෙට, දුර්ධර්ෂ, ධර්මසුභූති, මතිචිත්ර යන නම්වලින් ප්රකටව සිටියේ එක් මැ ආර්යශූර යැයි දැක්වේ. සෙසු නම් ගැන කෙසේ වෙතත් අශ්වඝෝෂ, ආර්යශූර යනු දෙදෙනෙක් මය. අශ්වඝෝෂයන්ගේ බුද්ධචරිතයේත් ආර්යශූරයන්ගේ ජාතකමාලාවේත් භාෂාවිලාසය එකක් අනෙකට බොහෝ වෙනස්ය. ජාතකමාලාව සමාසපද බහුල පදලාලිත්යයෙන් පරිපුෂ්ට යෙදුම්වලින් ගහනය. මෙබඳු වූ රචනාවිලාසය අශ්වඝෝෂයන් සිටි පළමුවන ශතාබ්දයේ නොව එයින් මෑත කාලිදාසයන්ගේ කාලයට සමීප අවධියේ ඇරැඹිණ. මේ කරුණු විමසා බැලූ ෂ්පේයර් මහතා ආර්ය ශූරයන් සිටි කාලය අශ්වඝෝෂ සමයයෙන් ශතවර්ෂ දෙකකින් මෑත කාලිදාස වරාහමිහිර ආදීනට සම අවධිය යැයි නිගමනය කෙරෙයි. එහෙත් සූර්ය නාරායණ පඬිතුමාගේ මතය පරිදි ක්රෛස්ත්වාබ්දයෙන් පූර්ව ශතවර්ෂයේ මුල් කොටස වරාහමිහිරගේ කාලයයි. ෂ්පේයර් මහතාගේ මතය පරිදි ආර්යශූරාදින් වුසූ කාලය ක්රි. ව. 200න් පසුය. ඉත්සිං නම් චීන භික්ෂුවගේ ගමන් වාර්තායෙහි ජාතක මාලාව සඳහන් වේ. එබැවින් ඔහු දඹදිව එන්නට පෙර ම ජාතකමාලා කර්තෘහු (ආර්යශූරයන්) වුසූ බව පැහැදිලිය. ඔහු ආයේ ක්රි. ව. 673 දීය. එබැවින් ආර්යශූර සමය එයට බොහෝ පෙර බව නිසැකය. ආචාර්ය්ය ඕල්ඩන්බර්ග් මහතා එය ක්රි. ව. 434න් පෙර යැයි කියයි. ඇතැම් විට මහායාන පොත්පත් ගැන දැනට වඩා කරුණු හෙළි වන විට ක්රිස්තු වර්ෂයේ ආරම්භ සමය ම මේ පඬිහුගේ කාලය වී යැයි නිගමනයට බස්නට ද සිදු විය හැක.
ආර්යශූර තෙම ජාතකමාලා නම් ප්රශස්ත ධර්ම කාව්යයේ කර්තෘය. ජීවිතයේ අවසාන භාගය හරියේ දී හෙතෙම කනිෂ්ක රජු හා ලියුම් ගනුදෙනුවෙන් මිත්රව සිටියේල. තාරානාථයන්ගේ ඉතිහාසයේ දැක්වෙන පරිදි ඔහු ජාතක කථා සියයක් ම ස්වකීය චම්පූ කාව්යයට ඇතුළත් කරන්නට සිතා සිටි නමුදු සූතිසක් පමණක් ලියා නිමැවූ අවදියෙහි කලුරිය කෙළේ යැයි ද ව්යාඝ්ර ජාතකයේ සඳහන් බෝසතාණන් සේම ඔහු ද සිතට ධෛර්ය්යය උපදවා ගෙන බඩගින්නෙන් පෙළෙන පැටියකු සහිත වග දෙනකට පළමු කොට සිය ලෙය ද පසුව මුළු සිරුර ම ද ගොදුරු කොට දුන්නේ යැයි ද පෙනේ.
(සංස්කරණය: 1965)
