ඇටිපොල
(ඇටපොල). මේ වනාහි මාතලේ කඳු පෙදෙසේ පිහිටි කන්දකි. මාතලේ නගරයට සැතපුම් තුනක් පමණ ඈතින් අලුවිහාරයට ඔබින් පිහිටියේය. සමීපයෙහි ඇති ඇටිපොල නම් ගමේ නමින් කන්ද ද ප්රසිද්ධ විය. උස 4153'කි.
ඇටිපොල කන්දෙන් පටන් ගන්නා ජලමාර්ග කීපයකි. ඒ අඹන්ගඟ, දෙල්විට ඔය, ඇල්ල ඔය, කිරිබත්ගල ඔය සහ දීවිල්ල ඔයයි.
ඇටිපොල කන්දේ අඩි 3,000ට වඩා උස් නොවූ බෑවුම්වල තේ සහ රබර් වැවේ. අඩි 4,153ක් උස් වූ මෙහි මුදුනේ හා බෑවුම්වල 'නයිස්' පාෂාණ මතු වී ඇත.
මේ කන්ද ආශ්රිතව පවත්නා ජනශ්රැති බොහෝය. විජය රජුගේ සටන්වලින් පීඩාවට පත් යකුන්ගෙන් එකකු වූ ‘කණා’ නමැත්තෙක් මෙහි සැඟවී සිටියේල. 'කුඩුගල' නමින් දන්නා ගල්කුළක් තිප්පොළ කොටගත් මුහුදු ලිහිණියන් දින පතා ගෙනැවිත් කාදැමූ මත්ස්යයන්ගේ ඇට ගොඩගැසී තිබුණු නිසා ඒ පෙදෙසටත් කන්දටත් ‘ඇටපොල’ නම වී පසුව ‘ඇටිපොල’යි වූ බව පැරැන්නෝ කියති.
තල්ගොඩ නමින් පැරණි විහාරයක් ද එහි වෙයි. ඇටිපොල කන්දේ පිහිටි ‘බැරඬිගල’ නම් ස්ථානය සංචාරකයන්ගේ සිත්ගන්නා ඉතා දැකුම්කලු තැනකි.
(සංස්කරණය: 1967)
