ඉලයිජා ඉම්පේ
(1732-1809). 1773 බ්රිතාන්ය පාර්ලිමේන්තු පනතින් පසු කල්කටාවේ පිහිටුවන ලද ශ්රෙෂ්ඨාධිකරණයේ අග්රවිනිශ්චයකාර ධුරයට පළමුවෙන් ම පත් කරනු ලැබුයේ මොහුය. එකල ඉන්දියාවේ අග්රාණ්ඩුකාර පදවිය දැරුවේ ඉම්පේගේ හිතමිත්ර වොරන් හේස්ටිංස්ය. 1775 දී, වොරන් හේස්ටිංස්ගේ පාලන සමයේ වැදගත් සිද්ධියක් වූ මහාරාජා නන්ද කුමාර්ගේ (බ.) නඩු විභාගයෙහි දී මොහුට මුලසුන දැරීමට සිදු විය. හොර අත්සන් තැබීමේ චෝදනාව පිට නන්ද කුමාර්ට මරණීය දඬුවම නියම කැරිණ. මෙය වූකලි බලවත් මතභේදයට ලක් වූ නඩු විනිශ්චයකි. නන්ද කුමාර් හේස්ටිංස්ට විරුද්ධව අල්ලස් චෝදනා ගෙනැවිත් තිබුණු තම වෛරියකු වීම නිසා ඔහුගෙන් මිදීමට හේස්ටිංස් තම මිත්ර ඉම්පේ අතකොළුවක් කොටගත්තේය යන දෝෂාරෝපණය ඔවුනට එල්ල විය. ඒ කෙසේ වුව ද හොර අත්සන් තැබීම එවක ඉන්දියාවේ පැවති නීති සම්ප්රදාය අනුව මරණ දඬුවම දිය යුතු වරදක් නොවූ හෙයින් මේ වූකලි ‘අයථා දඬුවමක්’ බව පැහැදිලිව පෙනී යන්නකි.
1780 දී සදර්-දිවානි-අදාලත් හෙවත් පෙරදිග ඉන්දියානු සමාගමේ ඇපැල් උසාවියේ සභාපති පදවිය ද හේස්ටිංස් විසින් ඉම්පේට පවරන ලදි. එහෙත් මෙම පත්කිරීම බ්රිතාන්ය පාර්ලිමේන්තුව මගින් අනුමත නොකරන ලදින් 1783 දී පමණ මොහුට විරුද්ධව නඟන ලද චෝදනා ගැන විභාග කරනු වස් හේ ආපසු එංගලන්තයට කැඳවන ලදි. මොහු වරදකරුවකු කිරීමට ගත් තැත නිරර්ථක විය. ඉන් පසු එංගලන්තයෙහි පදිංචි වූ ඉම්පේ නැවතත් ඉන්දියාවට නොපැමිණියේය. පර්සියානු හා හින්දුස්ථානි භාෂාවන් හොඳින් දත් මොහු ඉන්දියාවේ සිටිය දී එකල ඉන්දියාවට සුදුසු වූ ද අත්යවශ්ය වූ ද අධිකරණ ප්රතිසංස්කරණ රාශියක් ඇති කෙළේය.
(සංස්කරණය: 1970)
