උක්කෝටනය
අහිමියන් හිමියන් කරනු සඳහා අල්ලස් ගැනීම ‘උක්කොටන’ නමැයි දීඝමජ්ඣිමාදි ආගමට්ඨකථායෙහි දැක්වෙයි. විනයෙහි, ධර්මානුකූලවැ සන්හිඳුවන ලද අධිකරණය නැවත විනිශ්චය සඳහා ඇදැලීම උක්කෝටන නම් වෙයි. මෙහි අදහස නම් විවාදාධිකරණ, අනුවාදාධිකරණ, ආපත්තාධිකරණ, කිච්චාධිකරණ යන සතර අධිකරණයන් අතුරෙන් යම් අධිකරණයක් බුදුන් වදාළ පරිදි සම්මුඛාවිනය, සතිවිනය ආදි සමථයකින් සන්හිඳීමට පැමිණවූ කල්හි ඒ සමථය ප්රතික්ෂේප කිරීමය. එහි කර්මය නොකරන ලද යැ, වරදවා කරන ලද යැ, නැවත කටයුතු යැ ආදි වශයෙන් උක්කෝටන දොළොසෙකි. යළි දොළොස් උක්කෝටනය නිමිති කොට මහණහට දස ආකාරයකින් පවිති ඇවැත් වෙයි. තවද අධිකරණය උක්කෝටනය කරන මහණ අඞග සතරකින් යුක්ත වෙයි. ඡන්ද, දෝස, මෝහ, භය යන සතර අගතියට යෑමෙනි. එදවස උපසපන් වූ මහණ යැ, ආගන්තුක මහණ යැ, සංඝයා සමඟ අධිකරණ විනිශ්චය කළ මහණ යැ, ඡන්දදායක මහණ යැ යන සතර දෙන උක්කෝටන හේතුයෙන් ඇවතට පැමිණෙන්නාහු වෙත්. (මෙහි විස්තරය පරිවාර-අධිකරණ භේදයෙන් දන්නේය.)
(සංස්කරණය: 1970)
