ඊතේන්

(එතේන්) (Ethane). මීතේන් ශ්‍රේණියට හෙවත් පැරපින් ශ්‍රේණියට අයත් සන්තෘප්ත හයිඩ්රොකාබනයකි. මෙය කුඩා ප්‍රමාණ වශයෙන් මීතේන් සමග ස්වාභාවික වායුවෙහි ඇත. තෙල් ආකරවලින් ලැබෙන වායුවෙහි ද ඊතේන් ඇත. ඊතේන්වල රසායනික සූත්‍රය B2H6 ය. මෙතිල් මීතේන් යන නාමයෙන් ද ඊතේන් හැඳින්වේ.

පහත සඳහන් ඕනෑ ම ක්‍රමයකින් ඊතේන් නිෂ්පාදනය කළ හැකිය:

(1) ජායමාන (nascent) හයිඩ්රජන් මගින් එතිල් අයඩයිඩ් ඔක්සිහරණය කිරීමෙන් ඊතේන් ලබා ගත හැකිය. මේ ඔක්සිහරණය සඳහා සින්ක්-තඹ යුග්මය (zinc-copper couple) හා එතනොල් යෙදිය හැකිය. C2H5I + 2[H] — C2H6 + HI

(2) එතිල් මැග්නීසියම් අයඩයිඩ් (ග්‍රිනාඩ් ප්‍රතිකාරකය) සමග ජලය ක්‍රියා කරවීමෙන් ශුද්ධ ඊතේන් ලැබේ.

(3) එතනොල්වල මෙතිල් අයිඩයිඩ් ද්‍රාවණයක් සෝඩියම් සමග ක්‍රියා කරවීමෙන් ඊතේන් ලැබේ. 2 CH3I + 2 Na – C2 H6 + 2 Na I

(4) ශුද්ධ ඊතේන් විශාල ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය කිරීමට ඉතා හොඳ ක්‍රමය නම් උත්ප්‍රේරක හයිඩ්රජනීකරණයට එතිලීන් (බ.) භාජන කිරීමයි. Na C2 H4+ H2 –– C2 H6 සෙ. 300°

ඊතේන් වූකලි ගඳක් හෝ පාටක් හෝ නැති වායුවකි. සෙ.-88.3° දී ද්‍රවයක් බවට ද සෙ.−183.2° දී ඝනයක් බවට ද ඊතේන් පරිවර්තනය වේ. එහි ඝනත්වය 1.049 (වාතය=1). එය ජලයෙහි ද්‍රවණය වන්නේ ඉතා සුළු වශයෙනි. එහෙත් එය පහසුවෙන් එතනොල්වල ද්‍රවණය වේ. කාබන්ඩයොක්සයිඩ් හා ජලය සාදමින් එය වාතයෙහි හෝ ඔක්සිජන්වල හෝ සුළු දීප්ත දැල්ලක් සහිතව දැවේ.

මීතේන් ක්‍රියා කරන පරිදි ආදේශ ඵල (substitution products) සාදමින් හැලජන සමඟ ඊතේන් ක්‍රියා කරයි. ඩයික්ලෝරොඊතේන් (C2H4CI2) මෙවැනි ආදේශ ඵලයකි. මීතේන්වලින් ලැබෙන ආදේශ ඵලවල සංඛ්‍යාවට වැඩි සංඛ්‍යාවක් ඊතේන්වලින් ලබා ගත හැකිය. මීට හේතු දෙකකි. එයින් එකක් නම් ඊතේන්වල හයිඩ්රජන් පරමාණු 6ක් තිබීමයි. දෙවැනි හේතුව නම් ඊතේන්වල ආදේශ ඵලවල සමාවයවිකයන් (isomers) පවතින්නට හැකි වීමය. ඩයික්ලොරොඊතේන් මීට නිදසුනකි. CH3 — CHCl2 හා CH2Cl — CH2Cl යනුවෙන් ඩයික්ලෝරොඊතේන් දෙකක් තිබිය හැකිය. අනික් පැරපින් හයිඩ්‍රොකාබන මෙන් ඊතේන් ද ඔක්සිකරණකාරක, අම්ල, භස්ම හා ලෝහ යනාදිය කෙරෙහි සාපේක්ෂ ලෙස නිෂ්ක්‍රිය වේ.

ඊතේන්වල ඉන්ධන අගය ඉතා අධිකය. එය ඝන අඩියකට බ්‍රිතාන්‍ය තාප ඒකක 1,730ක් පමණ වේ.

(සංස්කරණය: 1970)