ඉසිගිලි
රජගහ නුවර හාත්පස පිහිටි පර්වත පඤ්චකයෙන් එකකි. මේ පර්වතයේ එක පසක තිබුණ කාළසිලා නමැති ශිලාතලයෙහි භාග්යවතුන්වහන්සේ ප්රමුඛ භික්ෂුසංඝයාවහන්සේලා නොයෙක් විට විසූහ. එසේ වැඩ වසන සමයක භාග්යවතුන්වහන්සේ එහි සිටි නිගණ්ඨයන්ට චූල දුක්ඛක්ඛන්ධ සූත්රය දෙසූ සේක.
බුදුරජාණන්වහන්සේ ලොව පහළ වන්නට පෙර පන්සියයක් පසේබුදුවරයන් ඉසිගිලි පර්වතයෙහි බොහෝ කලක් විසූහයි සඳහන් වේ. පර්වතයට පැමිණෙන්නාවූ උන්වහන්සේලා මනුෂ්යයන් විසින් දක්නා ලැබෙතත් පැමිණියාවූ උන්වහන්සේලා දක්නා නොලැබෙත්. මනුෂ්යයෝ ඒ කාරණය දැක මේ පර්වතය ඍෂින් ගිලගන්නේ යයි කීහ.
එහෙයින් ඊට ඉසිගිලි (ඉසි ගිලතී'ති ඉසිගිලි) යන නම ඇති වී යයි ඉසිගිලි සූත්රයේ සඳහන් වේ. භික්ෂාටනයෙන් පසු පෙරළා වඩින පසේ බුදුවරුන්වහන්සේලා පර්වතය කරා පැමිණි විට උන්වහන්සේලාට ඇතුළු වීමට දොරටුවක් මෙන් එය විවෘත වන බවත් එහි තුළ උන්වහන්සේලාගේ සක්මන් මළු හා කුටි තිබුණ බවත් බුද්ධඝෝෂාචාර්ය්යයෝ සඳහන් කරති.
මුගලන් මහතෙරුන් සොරුන්ගේ තාඩනපීඩනවලට ගොදුරුව පිරිනිවන් පෑවේ මෙහි වූ කාළසිලාවට නුදුරු කුටියක දීය. ගෝධික, වක්කලී යන භික්ෂූන්ගේ සියපණ හානි කරගැනීම සිදු වූයේ ද මේ අසල දීය.
දැනට රත්නගිරි නමින් හැඳින්වෙන පර්වතය ඉසිගිලිය වශයෙන් කනිංහැම් පඬිවරයා හඳුන්වයි.
(සංස්කරණය: 1970)
