ඉලුපැන්දෙණිය විහාරය

විහාර අස්නෙහි දැක්වෙන පැරණි විහාර ස්ථානයන් අතුරෙන් එකක් වූ මෙය මහනුවර දිස්ත්‍රික්කයේ උඩුනුවර ගඟ පළාතට අයත් කඹුරාදෙණිය නම් ග්‍රාමයෙහි පිහිටියේය. උල්පතකින් නගිනා ජලයෙන් යුත් දෙණිබිම් පෙදෙසක් “උල්පැන්දෙණිය”යී ව්‍යවහාරයට පැමිණ පසුව වන පෙරැළියෙන් ඉලුපැන්දෙණිය වී යයි ඇතැමෙක් කියති. මේ විහාර ස්ථානය දෙවනපෑතිස් රජු දවස ම ආරම්භ වී යයි ද කල්‍යාණවතී රාජිනිය (ක්‍රි.ව. 1202-1208) විසින් මේ ස්ථානයෙහි පිරිවෙනක් කරවන ලදැයි ද යනු මුඛපරම්පරාගත කථායි. එහෙත් ඊට ඓතිහාසික සාධක නැත. මෙහි දක්නට ලැබෙන සඳකඩ පහන්, ගල්පඩි ආදි නෂ්ටාවශේෂ පුරාණ සම්ප්‍රදාය අනුගමනය කොට ඇති ඒවායි. නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගේ කාලයෙහි රෝපණය කරන ලදැයි කියන බෝධි වෘක්ෂයක් මෙහි තිබේ.

(සංස්කරණය: 1970)