ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලය
(Andromeda Nebula). නක්ෂත්ර විද්යාවේ පටලය (බ.) නමින් හැඳින්වෙන්නේ ආකාශයේ පෙනෙන්නට තිබෙන තාරකා අතර ඇති ද්රව්යවලින් යුත් වලාකුළකි. තාරකා අතර ඇති මේ ද්රව්ය වායුවලිනුත් සමහර දූවිලි වර්ගවලිනුත් සමන්විත බැව් සිතිය හැකිය.
ආකාශයේ පටල කීපයක් දකින්නට ලැබේ. යෝධ ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලය ඉන් එකකි. ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලය අපේ පෘථිවියෙන් ආලෝක වර්ෂ (ආලෝක වර්ෂය බ.) දස ලක්ෂයක් පමණ ඈතින් පිහිටා තිබේ. එය ඇන්ඩ්රොමිඩා තාරකා මණ්ඩලයේ අඳුරු පැල්ලමක් ලෙස ප්රකෘති ඇසට පෙනේ.
ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලය පිහිටා ඇත්තේ අපේ තරුවැලෙන් පිටය. එය අපේ ආකාශ ගංගා පද්ධතියට බෙහෙවින් සමාන, දඟර වූ යෝධ තරු වැළකි. එහි දඟරය කරකැවේ. එහෙත් දඟරයේ හැම කොටසක ම කරකැවීම ඒකාකාර නොවේ. පටලයේ කේන්ද්රය රෝදයක් මෙන් කරකැවෙන අතර වඩා පිටතින් තිබෙන කොටස් කේන්ද්රයට වඩා අඩු වේගයකින් කරකැවේ. අපේ තරුවැළ මෙන් ම ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලය ද ගෝලාකාර තරු පොකුරු දෙසියයකින් පමණ වට වී ඇත. සමහර විට මේ එක පොකුරක් දඟරයේ තිබෙන තාරකාවලට සමාන තාරකා ලක්ෂයකින් පමණ සමන්විත වේ. අණ්ඩාකාර වූ උපතාරකා අඩු වශයෙන් දෙකක් වත් මේ පටලයට ඇත.
බොහෝ විට ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලය M 31 ලෙස සලකනු ලැබේ. එය එසේ සලකනු ලබන්නේ මෙසියේ (Messier) නමැති ප්රංස නක්ෂත්ර විද්යාඥයා ඔහුගේ නක්ෂත්ර නාමාවලියෙහි මේ පටලයට 31 අංකය දුන් බැවිනි. දුරේක්ෂ පාවිච්චි කිරීමට පටන් ගත් කාලයටත් කලින් මේ පටලය මිනිසා දැනගත් එකකි. ඇන්ඩ්රොමිඩා පටලයේ දඟරය පිළිබඳ දැනුමක් දසවැනි ශතවර්ෂයේ දී පවා තිබුණු බවට සාක්ෂි තිබේ.
(සංස්කරණය: 1967)
