උදර රෝගය
(ඔජරය). උදරය හෙවත් බඩ මහත් වීම ප්රධාන ලක්ෂණය කොට ඇති නිසාත් පීඩාව මුළුමනින් ම උදරය ඇසුරු කර හටගන්නා නිසාත් රෝගය ද උදර නමින් ම හැඳින්වේ. ආයුර්වේද වෛද්ය ශාස්ත්රයේ ඉගැන්වෙන මහා රෝග අටෙන් එකකි. මහා රෝගයක් වන මෙය අසාධ්යය. උදර රෝගය නිතර ම වෙන රෝගයක උපද්රවයක් වශයෙන් එන නිසා අසාධ්ය සේ සැලකේ. ගම්බද ව්යවහාරයේ ‘ඔජරය’ නමින් හැඳින්වෙනුයේ මෙයය.
වාතෝදර, පිත්තෝදර, කඵෝදර, ත්රිදෝෂජෝදර, ප්ලීහෝදර, බද්ධගුදෝදර, ක්ෂතෝදර, දකෝදර යයි මෙහි ප්රභේද අටකි.
ඒ ඒ දෝෂය කිපෙන හේතූන්ගෙන් ඇතිව ඒ ඒ දෝෂයට අයත් ලකුණු පෙන්නුම් කරන අවස්ථා වාතජ, පිත්තජ, කඵජ යැයි ද සියලු දොස් මිශ්ර වීමෙන් සංකීර්ණ ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන අවස්ථාව සන්නිපාතජ යැයි ද යනුවෙන් ඉගැන්වේ.
මැලේරියාව වැනි හේතුවකින් පිලාව පීඩාවීම, අධික මත්පැන් පානය, යකෘතයේ පිළිකාවක් හටගැනීම, ශරීරයට අවශ්ය මාංසජනක ධාතු අඩුව, තෙල් අධික කෑම වැඩියෙන් ම ගැනීම වැනි හේතුවකින් යකෘතය ලෙඩවීම, යම් යම් විශේෂ හේතූන්ගෙන් වකුගඩුව වැනි උදර කුහරයේ පිහිටි අවයවයක් පීඩාවීම බඳු මූලික රෝගයක් නිසා ප්ලීහෝදර නමින් දන්නා ප්රභේදය ඇති වේ.
බඩවැල් ඇඹරීම, බඩවැලේ හෝ උදර පේශීන්ගේ ඇතුළත හෝ පිළිකා හටගැනීම වැනි හේතුවක් මුල් කොට ඇති වනුයේ බද්ධගුදෝදරයයි.
උදරයේ හටගත් අභ්යන්තර හෝ බාහිර තුවාළයක් හෙවත් ක්ෂතයක් නිසා ඇති වනුයේ ක්ෂතෝදරයයි.
සොයාගැනීමට අපහසු හේතුවක් නිසා හෝ උදරය ඇතුළත ඇති උදරච්ඡදය හෙවත් පරිතානය (peritoneum) පීඩාවීම නිසා හෝ ඇති වනුයේ දකෝදරයයි. රෝගය අසාධ්ය අවස්ථාවට ගොස් පරිතානයේ තට්ටු දෙක අතරේ රැස් වන දියර ප්රමාණය අධිකව බඩ මහත්ව උදරය දියරයෙන් ම පිරී පිම්බී ඇත්තා සේ පෙනෙන නිසා මෙයට දකෝදර (උදක උදර) නම යෙදේ.
සාමාන්ය ලක්ෂණ: උදර කුහරය තුළ ඇති බඩවැල් වසා සිටින, බඩ තුළ ඉදිරිපසින් පිහිටි පරිතාන සිවියේ තට්ටු දෙක තුළ දියර රැස් වේ. මේ දියර ලේවල ම කොටසකි. වර්ණයෙන් ලා කහ පැහැයයි. යම් යම් විට ලේ මිශ්රව පවතී. තත්ත්වය දරුණු වූ විට තනි ලේ පාට වේ. කළු පාට හෝ නිල් පාට හෝ වීමට ද ඉඩ තිබේ. දියරය පිරෙන නිසා බඩ මහත් වේ. නාභිය ඉදිරියට නෙරා එයි. ඔජරයට හේතු වූ මූලික රෝගයේ ලක්ෂණ සමග මුහුණ අත් පා සිහින් වීම, දුබලබව, ආහාර අරුචිය, බඩ මහත් වීම නිසා තෙරපීම, දියරය හෘදය වස්තුව දෙසට ගොස් හෘදය තෙරපීමෙන් හුස්ම ගැනීම අපහසු වීම, උණ යන ලක්ෂණ ඇති වේ. අසාධ්ය තත්ත්වයට යන විට රෝග ලක්ෂණ වැඩි වේ.
රෝගය අසාධ්ය නිසා ස්ථිර ප්රතිකාර ක්රමයක් නැත. උදරයේ පීඩනය අඩු කර රෝගියාට සුළු සහනයක් දෙනු වස්, උදරයේ රැස් වූ දියර දකෝදර යන්ත්රය නම් ශල්ය උපකරණයේ ආධාරයෙන් ක්රමානුකූලව අස්කරනු ලැබේ. එහෙත් පසුව නැවත පෙර සේ ම උදරයේ දියර රැස් වේ. එදිනෙදා ඇති වන පීඩාවනට සාමාන්ය ප්රතිකාර යෙදේ.
(කර්තෘ: විලියම් අල්විස්)
(සංස්කරණය: 1970)
