උත්තර දේශය
මුල දී අනුරාධපුර නගරය මධ්යස්ථානය කොටගෙන ඊට සතර දිගින් පිහිටි ප්රදේශ චතුෂ්කය උත්තරදෙස, පුරත්ථිමදෙස, පච්ඡිමදෙස, දක්ඛිණදෙස යන නම්වලින් හඳුන්වන ලදි. සවන සියවසේ දී සිලාකාල රජු විසින් පුරත්ථිමදේසය තම වැඩිමල් පුතාටත් දක්ඛිණදේසය දෙවන පුතාටත් දෙන ලදයි ඉතිහාසයෙහි සඳහන් වන බැවින් යටත් පිරිසෙයින් එවක් පටන් වත් මේ ප්රදේශවලට නියමිත ප්රදේශසීමා පැවති බව සැලකුව මනායි. දසවන සියවසේ මුල දී පමණ දක්ඛිණදේසය හැර සෙසු ප්රදේශ උත්තරදේශයට එක් කරන ලදි. මෙසේ පුරත්ථිම, පච්ඡිම යන ප්රදේශ දෙක හා එක් වූ උත්තරදේශය ‘රාජරට්ඨ’ (රජරට) නමින් ද හැඳින්වෙන්නට පටන් ගත් බව පෙනේ.
ලක්දිව ආර්ය ජනපද පිහිටුවීමේ සිට උත්තරදේශය රාජ්ය පාලන කාර්යයෙහි ලා සියවස් පහළොවක් පමණ කාලයක් මුළුල්ලෙහි ප්රමුඛස්ථානය සේ සැලකිණි. පණ්ඩුකාභය රජු දවස සිට මහින්ද V රජු තෙක් ලක්දිව ප්රධාන රාජ්ය පාලන මධ්යස්ථානය වූ අනුරාධපුරය උත්තර දේශයෙහි ප්රධාන නගරය විය. සතුරන්හට බියෙන් ඉන්දියාවට පලායාමේ දී රක්ෂාවරණ සඳහා ද ආධාර සේනාවන් ගෙන ඉන්දියාවේ සිට ලංකාවට පැමිණීමේ දී ගොඩබැසීම සඳහා ද බොහෝ විට උපයෝගී කරගන්නා ලද්දේ උත්තරදේශයෙහි ස්ථානය. මානවම්ම පල්ලව රාජසභාවට පලායාමට පෙර නැවතී සිටීම සඳහාත් පසුව ආධාර සේනා සමග පැමිණ පළමුව කඳවුරු ලා ගැනීම සඳහාත් උත්තර දේශය තෝරාගැනීම නිදසුන් වශයෙන් දැක්විය හැකිය (චූලවංසය). සේන I රජු දවස ලංකාව ආක්රමණය කළ ශ්රී මාර ශ්රී වල්ලභ පළමුවෙන් ම බලය අල්ලා ගත්තේ ද උත්තර දේශයෙහි යයි වංසකථාවල සඳහන් වෙයි. උත්තර දේශය දකුණු ඉන්දියාවට ආසන්නව පිහිටීමේ ප්රතිඵලයක් ලෙස දකුණු ඉන්දියාවෙන් ලංකාවට එල්ල වූ ආක්රමණ රාශියක් ම දැක්විය හැකිය.
වල්ලිපුරම් රන් සන්නසට අනුව උත්තරදේශය වසභගේ පාලනය යටතේ විය. ක්රි.ව. 1017 දී මහින්ද V රජු රාජේන්ද්ර චෝල නමැති දකුණු ඉන්දියානු චෝල අධිරාජයාගේ සිරකරුවකු වීමෙන් පසුව අඩ සියවසක් පමණ උත්තර දේශය චෝලයන් යටතේ පාලනය විය.
විදේශයන් සමග වාණිජ හා සංස්කෘතික සබඳතා පවත්වාගැනීමෙහි ලා බෙහෙවින් උපකාරී වූ වරායන් හා තොටමුණු කිහිපයක් පිහිටියේ ද උත්තරදේශයෙහිය. ඒවා අතර මහාතිත්ථ (මාන්තායි), ගෝකණ්ණ (ත්රිකුණාමලය), ඌරාතොට (කයිට්ස්), මර්ගන ලෙස ටොලමි සඳහන් කරන මගණ, දඹකොළ පටුන (යාපනය) හා උරුවෙල ආදිය වැදගත් වේ.
උත්තර දේශයෙහි වියළි දේශගුණය කපු වගා කිරීමට යෝග්ය විය. කපු වරාය යන අර්ථවත් ‘පරුත්ති තිරෙයි’ යන්නෙන් එය පැහැදිලි වේ. වත්මන්හි එය පේදුරු තුඩුව ලෙස හැඳින්වෙයි.
මෙරට ඓතිහාසික හා සංස්කෘතික වටිනාකමකින් යුත් දාගැබ්, වැව් හා පොකුණු, සෙල්ලිපි, මුරගල් හා සඳකඩපහන් වැනි කලාකෘති විශාල සංඛ්යාවක් පිහිටා ඇත්තේ ද උත්තර දේශයෙහිය.
එහෙත් ශතවර්ෂ ගණනාවක සිට හින්දු ආගමික ද්රවිඩ ජනතාවට වාසභූමිව පවත්නා මෙම උත්තරදේශයෙහි වඩා උතුරු භාගයේ වූ පැරණි සිංහල නගර ග්රාමාදියේ නම් ද ද්රවිඩ නම් බවට පෙරළී ඇත. මහාතිත්ථ (මාන්තායි), වැලිගම (වාලිකාමම්) ආදිය මෙනි. උත්තරදේශයේ මෙම උතුරු කොටස දැන් උතුරු පළාත නමින් හැඳින්වේ.
ලංකාවට පෘතුගීසීන් පැමිණෙන සමයෙහි යාපන අර්ධද්වීපයත් මන්නාරම් දූපත හා දිවයිනෙහි උතුරු දිසාවත් යාපනේ රාජ්යය වශයෙන් සැලකිණ.
යාපනයට දෙමළ භාෂාවෙන් යාල්පාණම් යනුවෙන් ව්යවහාර වේ. යාල්පාණම් යන්නෙහි සම්භවය පිළිබඳව ජනප්රවාදයෙහි පවත්නා එක් කථාන්තරයක් අනුව නම් එළාර රජු දවස දකුණු ඉන්දියාවෙන් පැමිණි අන්ධ වාදකයකු රජු තෘප්තිමත් වන පරිදි වීණාව වයා, තෑගි වශයෙන් යාපන අර්ධද්වීපය ලබා ගත්තේය. ඔහු එහි රජ කළ බවත් ඔහු ඇවෑමෙන් මෙම පෙදෙස යාල්පාණම් (යාල්=වීණාව; පාණම්=වන්දි භට්ටයා) යනුවෙන් හැඳින්වුණු බවත් කියවේ.
9 වැනි සියවස පමණේ දී උක්කිරචිංකන්ගේ (උග්රසිංහ බ.) පුත් වූ නරසිංහ රජු (නරවිංක රාජන්) දකුණු ඉන්දියාවෙන් ද්රවිඩ ජනයා ගෙන්වා මෙහි පදිංචි කරවූ හයි ද්රවිඩ ග්රන්ථවල කියැවේ.
බ්රාහ්මී ලෙන් ලිපිවල ‘දමෙඩ වණිජ’ හෙවත් ද්රවිඩ වෙළෙඳුන් ගැන සඳහන් වේ. මින් හැඟෙනුයේ ද්රවිඩයන් ඈත අතීතයේ සිට ම ලංකාවට වෙළෙඳුන් ලෙස පැමිණි බවයි. ඔවුන් කල්යාමෙන් මෙහි ම පදිංචි වූ බව සිතිය හැකිය. එසේ වුව ද ද්රවිඩ ජනයා උතුරු ලංකාවේ ස්ථිර වශයෙන් පදිංචි වූ කාලය නියමිත වශයෙන් පැවසීම දුෂ්කරය. අතීතයේ සිට ම මෙරට උතුරුකරයේ පදිංචියට ආ ද්රවිඩයන් දකුණු ඉන්දියාව සමඟ වැඩි සබඳතා ඇති කරගෙන, ආගම, භාෂාව හා සිරිත් විරිත් අතින් වෙනස් වූ ජාතියක් වශයෙන් පැවත ඒමත් මුල් කාලයන්හි දී මෙපෙදෙස වාසභූමි කොට ගෙන සිටි සිංහලයන් ක්රමයෙන් අතුරුදන් වී හෝ ද්රවිඩ වර්ගයා හා සංස්කෘතික වශයෙන් සම්මිශ්රිත වී හෝ යාමත් විශේෂයෙන් විමසිය යුත්තකි. (උතුරු පළාත, යාපනය යන ලිපි ද බ.).
(සංස්කරණය: 1970)
