උත්තරානන්දමාතා
බුදුරදුන්ට උපස්ථාන කළ ප්රධාන උපාසිකාවකි. ඇය ධ්යානලාභී උපාසිකාවන් අතුරෙන් අගතැන්පත් බව අංගුත්තර ඒතදග්ග පාළියේ පැවැසෙයි. අෂ්ටාංග උපෝසථ ශීලය ආරක්ෂා කළ ශ්රෙෂ්ඨ උපාසිකාවක වශයෙන් ද ඕතොමෝ සලකනු ලබයි. රජගහ නුවර සුමන සිටුවරයාගේ අතවැසියකු වූ පුණ්ණසීහගේ (පුණ්ණකගේ) දුවක වූ ඇය සිය පියා බුදුන් කෙරෙහි පිරිනැමූ දානයකට පසුව උන්වහන්සේගේ පුණ්යානුමෝදනාව ශ්රවණය කොට මව්පියන් හා සෝවාන් වූ බව අංගුත්තර අටුවායෙහි එයි.
සැරියුත් මහරහතන් වහන්සේ වෙත පිරිනැමූ දානයක අනුසසින් ධනය ලැබ පුණ්ණසීහ සිටු තනතුරට පත් වූයෙන් සුමන සිටුවරයා සිය පුත්රයාට උත්තරා මෙණෙවිය පාවා දෙන සේ යෝජනා කෙළේය. එහෙත් ඇය බෞද්ධෝපාසිකාවක බව ද දිනපතා කහවණුවක් වටිනා මල් බුදුන් කෙරෙහි පුදන බව ද දන්වා පුණ්ණ සිටු ඒ යෝජනාව ප්රතික්ෂේප කෙළේය. අනතුරුව දෙකහවණුවක් වටිනා මල් ඇයට දිනපතා දෙන බවට සුමන සිටුහු පොරොන්දු වූ පසු ඒ සරණ බන්ධනය සිදු විය. සිය පුරුද්ද පරිදි උපෝසථ ශීලය රක්ෂා කිරීමට සිය සැමියාගේ කැමැත්ත ලබාගැනීමෙහි අපොහොසත් වූ ඕ තොමෝ සිරිමා නමැති ගණිකාවකට කහවණු පහළොස් දහසක් දී සිය සැමියාට උවටැන් කිරීමට පවරා දෙසතියක් සිල් රැක්කාය. අවසන් දිනයෙහි උත්තරාව බුදුරදුන්ට දන්වැට පිළියෙල කරමින් සිටිය දී ඒ අසලින් ගණිකාව කැටුව යමින් සිටි ඇගේ සැමියා ධනය නිසා වින්ද හැකි සැපත අත් හළ ඕ නුවණ නැත්තියකැයි සිතා සිනාසුණේය. ඕතොමෝ ද ධනයෙන් නිසි ප්රයෝජන නොගන්නා සිය සැමියා අනුවණයෙකැයි සිතා සිනාසුණාය. මෙය දුටු ගණිකාව මහත් ක්රෝධ උපදවා පැසෙන තෙල් සැන්දක් ගෙන ඇගේ හිස මතුයෙහි වත් කළාය. එකෙණෙහි මෛත්රී ධ්යානයට සමවන් උත්තරාවට ඒ කකියන තෙලින් කිසිදු විපතක් නොවූයෙන් සිරිමා ඇගෙන් සමාව අයැද සිටියාය. උත්තරාව මේ කරුණ බුදුරදුනට සැලකළ අවස්ථාවේ උන්වහන්සේ දේශනා කළ දහම් අසා සිරිමා සෝවාන් වූවාය. මෙහි දී උත්තරාව සකෘදාගාමී වූ බවත් ඇගේ සැමියා හා මාමණ්ඩි සෝවාන් වූ බවත් විමානවත්ථු අටුවායෙහි සහ ධම්මපදට්ඨකථාවෙහි සඳහන් වෙයි. මෛත්රී වඩන්නකුගේ සිරුරට ගින්නෙන් හානියක් නොවන බව දැක්වීමට විශුද්ධිමාර්ගය ද මේ පුවත දක්වයි.
උත්තරාව මෙලොවින් චුතව තාවතිංස දෙව් ලොවෙහි දෙවිව උපන්නාය. එහි වැඩම කළ මොග්ගල්ලාන රහතන්වහන්සේ මේ පුවත දැන බුදුනට සැල කළසේක.
(සංස්කරණය: 1970)
