උදන්විට වාදය
1866 පෙබරවාරි මස 1 වැනි දින සතර කෝරළේ උදන්විට විහාරස්ථානයෙහි දී බෞද්ධ, ක්රිස්තියානි දෙපක්ෂය අතර සිදු වූ සමයාන්තර වාදයකි. බෞද්ධ පක්ෂයට මොහොට්ටිවත්තේ ගුණානන්ද ස්වාමීන්වහන්සේ ද ක්රිස්තියානි පක්ෂයට ජෝන් ඇඩ්වඩ් හුනුපොළ නිලමේ ද කථා කළහ. අගාරඋඩ, අමරසේකර යන නීතිඥවරුන් ද තිස් නමක් පමණ සංඝයාවහන්සේ ඇතුළු බෞද්ධ පිරිසක් හා කතිසේරුවරුන් කිහිප දෙනකු ඇතුළු ක්රිස්තියානි පිරිසක් ද ඉදිරිපිට දී වාදය සිදුකරන ලදි. වාදයට මාතෘකා කරගන්නා ලද්දේ ක්රිස්තු ධර්මයෙහි ඉගැන්වෙන (1) මැවුම්කාරයා, (2) ගැළවුම්කාරයා හා විනිශ්චයකාරයා, (3) සදාකාලික ස්වර්ගය යන කරුණු තුනයි.
දෙපක්ෂයෙහි අනුමැතියෙන් ආරම්භක කථාව හුනුපොළ නිලමේට පැවැරිණි. හෙතෙම මැවුම්කාරයකු ඇති බව ඔප්පු කිරීම පිණිස බුද්ධ දේශනාවෙන් ද කරුණු ගෙන හැර දක්වමින් පැය බාගයක් පමණ කල් කථා කෙළේය. එපමණ ම කාලසීමාවක් ඇතුළත ගුණානන්ද ස්වාමීන්වහන්සේ විසින් ඊට පිළිතුරු දෙන ලදි. යළිත් හුනුපොළ නිලමේ තවත් මිනිත්තු දහයක් කල් ලබා ගෙන මැවුම්කාරයකු ඇති බවට දෙවනුව කළ කථාවට ද ගුණානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ පිළිතුරු දුන්හ. මෙපරිද්දෙන් පිළිවෙළින් ගැළවුම්කාරයා හා විනිශ්චයකාරයා ගැනත් සදාකාලික ස්වර්ගය ගැනත් හුණුපොළ නිලමේ කළ කථාවලට ද ගුණානන්ද ස්වාමීන්වහන්සේ විසින් පිළිතුරු දෙන ලදුව ඉතා සන්සුන් ලෙසින් මෙම වාදය කෙළවර වූයේය.
දෙපක්ෂය විසින් කරනු ලබන කථාවන් මුද්රණය කරවා ප්රසිද්ධ කරන ලෙසට මුල දී ගිවිසීමක් කර ගන්නා ලදි. එහෙත් පසුව ක්රිස්තියානි පක්ෂය ඊට උනන්දුවක් නොදැක්වූ බව කියති. ගුණානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ එම කථාවන් සංක්ෂේප වශයෙන් ඇතුළත් කොට පොතක් මුද්රණය කරවා ප්රසිද්ධ කළහ. ඉන් පසු හුනුපොළ නිලමේ ‘උදන්විට වාදකථාව ගැනය’ නමින් පොතක් ලියා පළ කැරවූයේය. එහි සඳහන් වූ එක් එක් කාරණයට පිළිතුරු ‘හුනුපොළ නිලමේට උත්තර’ යන නමින් ගුණානන්ද ස්වාමීන්වහන්සේ විසින් ප්රසිද්ධ කරන ලද තවත් පොතකින් සැපැයිණි.
(සංස්කරණය: 1970)
