උදය III
(ක්රි.ව. 935-938). දප්පුල IV රජු ඇවෑමෙන් අනුරාධපුරයෙහි සිහසුනට පත් උදය III සෙල්ලිපිවල හඳුන්වා ඇත්තේ ‘සිරිසංඝබෝධි’ යන අභිෂේක නාමයෙනි. පුලියන්කුලම් සෙල්ලිපියෙහි සඳහන් වන II වැනි සේනගේ යුවරාජයා වූ ‘මිහින්ද්මහයා’ (මහාදිපාද මහින්ද)ගේ පුතකු වූ උදය III රජුගේ මව රෝහණයෙහි විසූ කිත්තග්ගබෝධිගේ දියණියන් වූ ‘කිතාරැජින’ (කිත්තී) විය. දප්පුල IV රජුගේ සවැනි රාජ්ය වර්ෂය සඳහන් වන කතරගම සෙල්ලිපියකින් උදය රජුගේ බිසව ‘දෙව්ගොන්’ (දේවා රැජින) බවත් ඔවුනට ‘ලමැණි මිහින්ද්’ (ලම්බකර්ණ මහින්ද) නමැති පුතකු සිටි බවත් හෙළි වෙයි. මේ රජුගේ යුවරාජයා වූයේ සේන නමැති ඈපාණ කෙනකු බව චූලවංසයෙහි සඳහන් වෙයි.
III වැනි උදයගේ වර්ෂ තුනක් පමණ වූ කෙටි රාජ්ය කාලය තුළ දී ඔහුගේ නොමනා ක්රියාවන් නිසා රටේ දේශපාලනමය වියවුල් තත්වයක් ඇති විය. රාජ සභාවෙහි හටගත් වියවුලක් නිසා ඇමතිවරු ආරාමයකට ගොස් සැඟවුණාහ. ආරාමයක් සතු අයිතිවාසිකම් නොතැකූ රජ ද යුවරජ ද එහි ගොස් ඇමතියන් අල්ලා මරා දැමූහ. මෙම සිද්ධියෙන් කළකිරීමට පත් වූ එම ආරාමයෙහි විසූ භික්ෂූන්වහන්සේ රෝහණයට වැඩියහ. ඉන් කෝපයට පත් මහජනයා හා සේනාව ද කැරලි ගැසීමට සූදානම් වූහ. පැනනැඟි වියවුල සමථයකට පත් කිරීමට අපොහොසත් වූ රජ අභයගිරියේ රත්නප්රාසාදයෙහි සැඟවුණේය. තුන් නිකායේ භික්ෂූන්වහන්සේගේ මැදහත් වීමෙන් වියවුල් තත්වය සමථයකට පත්කොට ඇති වන්නට ගිය දරුණු කැරැල්ලක් ද මැඩපවත්වාගත හැකි විය. රජු භික්ෂූන් වහන්සේ කමා කරවාගැනීමෙන් පසු උන්වහන්සේ ආපසු අනුරාධපුරයට වැඩියහ.
(සංස්කරණය: 1970)
