උපරමය
උපරමය
(Diapause). කෘමියකුගේ කලලයක හෝ කීටයකුගේ හෝ පිළවකුගේ හෝ විකසන සක්රියතාව තාවකාලිකව අත්හිටවන්නා වූ හෝ වැඩුණු කෘමියකුගේ ප්රජනක සක්රියතාව කලකට නතර කරන්නා වූ හෝ ස්වයංසිද්ධ සුප්ත අවස්ථාව උපරමය නමින් හැඳින්වේ. පරිසර තත්වය කවරක් වුව ද උපරමය සිදු වේ. තවද එය සාමාන්යයෙන් සිදු වන්නේ ශිශිරතරණය (hibernation) හෝ ගිම්හානතරණය (aestivation) කෙරෙන කාලය තුළ දීය.
කෘමීහු ශීත ඍතුව නොයෙක් අයුරින් ගත කරති. බොහෝ දෙනකු ශීත ඍතුව ගත කරන්නේ උපරම අවස්ථාවේ සිටින ශිශුවන් (nymphs) හෝ පිළවුන් වශයෙනි. කෘමීන් චලතාප සතුන් බැවින් උෂ්ණත්වය අඩු වූ විට උන්ගේ පරිවෘත්ති කාර්යාවලීන්හි වේගය ද සාමාන්යයෙන් අඩු වේ. අවසානයේ දී සුප්ත අවස්ථාව එළඹේ. උෂ්ණත්වය සුදුසු මට්ටමකට නැංග විට මෙසේ නතර වී තිබුණු විකසනය සාමාන්යයෙන් යළිත් පටන් ගැනේ. සැබෑ උපරමයක දී බාහිර තත්වයන් හිතකරව පැවතිය ද කෘමියාගේ පරිවෘත්ති කාර්යාවලිය අවම මට්ටමක පවතී. කෘමියා කලින් හුන් අවස්ථාවෙහි ම සිටී. බොහෝ විට උපරිමය කැඩී ගොස් විකසනය දිගට ම සිදු වන්නේ කෘමියා අඩු උෂ්ණත්වවලට හෝ වෙනත් අහිතකර සේ පෙනෙන සාධකයන්ට මුහුණ පෑ විට පමණකි.
කෘමියකුගේ විකසනයේ කවර ම හෝ අවස්ථාවක දී පාහේ උපරමය සිදු විය හැකිය. බොම්බික්ස් මෝරි (Bombyx mori) නමැති පටපණුවාගේත් ඇතැම් පලාපෙත්තන්ගේත් බිත්තර අවස්ථාවේ දී උපරමය සිදු වේ. බොම්බික්ස් පටපණුවා ශරත් ඍතුවේ දී දමන ලද බිත්තරවල විකසනය මුල් අවදියක දී නතර වෙයි. මාස කිහිපයක් උණුසුම්ව තබා තිබුණත් මේ බිත්තරවලින් කීටයෝ බිහි නොවෙති. ඒවා යළිත් විකසනය ආරම්භ කරන්නේ සති කිහිපයක් හිමාංකය පමණ උෂ්ණත්වයක තබා පසුව නැවතත් උණුසුම් කළ හොත් පමණකි. දළඹුවන්ගේ විකසනය අතරමඟ දී නතර වන අවස්ථා දක්නට ලැබී ඇත. මෙය කීට අවස්ථාවක උපරමය සිදුවීමට නිදසුනකි. පිළා අවස්ථාවේ දී උපරමය සිදුවීම බොහෝ සලබයන් කෙරෙහි දක්නට ලැබී ඇත. පිළවුන්ගේ උපරමය සිදුවීම ඇතැම් සලබයන්ගේ හා සමනළයන්ගේ ජීවන චක්රයේ අවශ්ය අවස්ථාවකි. සමනළයාට හෝ සලබයාට පිටවීමට හැකි වන්නේ පිළවා ශීතයට මුහුණ පෑමෙන් උපරමය නැවතුණු පසුවයි. උපරමය වූකලි කෘමීන් අහිතකර තත්වයන්ට මුහුණ පා නොමැරී සිටුනා මඟක් යයි සිතිය හැකිය. උපරමය ඇති කරවන යන්ත්රණය පිළිබඳ වැඩි දැනුමක් තවම ලබාගෙන නැත. කෘමීන්ගේ විකසනය ද පිටසැකිලි හැළීම ද රූපාන්තරණය ද අන්තරාසර්ග ග්රන්ථිවලින් (endocrine glands) ස්රාවය කෙරෙන හෝර්මෝන මගින් පාලනය කෙරෙන බව දැනගෙන තිබේ. උචිත හෝර්මෝනවල නිෂ්පාදනය වැළකුණු විට උපරමය ආරම්භ වේ යයි ද මේ හෝර්මෝන ස්රාවය නැවත ආරම්භ වූ විට උපරමය අවසාන වේ යයි ද සිතිය හැකිය.
(සංස්කරණය: 1970)
