එළබටු (සොලානුම් සන්තොකාපුම් - )
අඩි 1 සිට 4 දක්වා උසට වැවෙන බහුවාර්ෂික පැළෑටියකි. එහි කටු සහිත ශාඛා බොහොමයකි. කොළය අඟල් 2 1/2 සිට 4 දක්වා දිගය ; කටු සහිතය ; කොළ දාරය ස්වල්ප වශයෙන් බෙදී ඇත. කොළය දෙපැත්තේ ම තාරකා හැඩය ඇති රෝම තිබේ. මල් දම්පාට ය ; තනි තනිව පිහිටා ඇත. අවුරුද්ද මුළුල්ලේ ම මල් පිපේ. ඵලය අඟලක් පමණ විෂ්කම්භයකින් යුත් බදරියකි . එය කොළ පාටය ; සුදු ඉරි සහිතය ; ඉදුණු විට කහ පාටය. කුඩා ඇට රාශියක් ඇත.
එළබටු ඵල රසවත් ව්‍යංජනයකි. එළබටු සොලනාසේ කුලයට අයත් ශාකයකි.
ආයුර්වේද මතය
ආයුර්වේද චිකිත්සාවෙහි වෘහතීද්වය, වෘහත්‍යාදි ගණය යන යෝග සුප්‍රසිද්ධයි. දෙබටු යයි කියනුයේ වෘහතීද්වයටයි. එළබටු හා කටුවැල්බටු එයින් කියවේ. මෙහි විස්තර කරනු ලබන්නේ එළබටු ගැනය.
එළබටු ධාරකයි ; කටු තික්ත රසයි ; උෂ්ණවීර්‍ය්‍යයි ; හෘදය ග්‍රාහී වෙයි. සෙම්, වායු, මුව විරස බව, අරුචි, කුෂ්ඨ, ජ්වර, කාස, ශුල, අග්නිමාන්ද්‍ය ආදිය නසයි. ප්‍රතිශ්‍යාව වැලඳුණු කල සෙම් පැසවීම සඳහා එළබටු කොළ යුෂ ලා සාදන කැඳට ඇඹුල් දොඩම් යුෂ යොදා භාවිතා කිරීමෙන් සෙම පැසෙයි. දේශීය වෙදකමෙහි තැම්බුම නමින් හැඳින්වෙන පුටපාක විශේෂයට එළබටු ද වෙසෙසින් ගනු ලැබේ. ඉදුණු එළබටුවල යුෂයට බටුකර යයි කියති. බටුකර සෙම් කැපෙන බෙහෙතකි. දේශීය ගෙඩි වෙදකමෙහි එළබටු ගෙඩි භාවිත වේ. කෂාය සෑදීමට ගනු ලබන්නේ එළබටු මුල්ය. සමේ සෑදෙන පණු කැවිලිවලට ආබාධ ස්ථානයෙහි බටුකර ගා අත්තන ගෙඩියේ බෑයකින් මැදීමෙන් පණු කැවිලි සුව වේ. එළබටු සර්පවිෂට ද ප්‍රත්‍යක්ෂ ඖෂධයකි. එළබටු යුෂ යොදා සාදන බටු තෙල කුඩා දරුවන්ට සෑදෙන සෙම්රෝග, වලිප්පු ආදියට ප්‍රත්‍යක්ෂයි.
