ජිබූති (Djibouti)
ජිබූති (Djibouti). මෙහි නිල නාමය ‘ජිබූති සමූහාණ්ඩුව’ (The Republic of Djibouti) යන්න ය. අපි‍්‍රකා මහාද්වීපයේ උතුරෙහි ඉන්දියන් සාගරය දෙසට නෙරා ඇති අඟක් වැනි කොටසේ පිහිටි උ.අ. 11036' හා නැ.දේ. 3010' ට අයත් රාජ්‍යයකි. එහි අගනුවර මෙන් ම විශාල ම නගරය ද ‘ජිබූති’ නම් වේ. මෙම රාජ්‍යයේ දේශ සීමා වන්නේ උතුරින් එරිති‍්‍රයාව, බටහිරින් හා දකුණින් ඉතියෝපියාව සහ නිරිතදිගින් සෝමාලියාවයි. නැගෙනහිරට රතුමුහුද හා ඒඞ්න් බොක්ක පිහිටා ඇත. ව.කිමී. 23,200ක පමණ භූමි ප‍්‍රමාණයකින් යුත් මෙහි රාජ්‍ය භාෂා වන්නේ ප‍්‍රංස (French) සහ අරාබි (Arabic) ය. සෝමාලි (Somali) හා ඇෆර් (Afar) යන භාෂා පිළිගත් ජාතික භාෂා වේ. 2012 ජන සංඛ්‍යාව 923,000ක් පමණ වෙතැයි ගණන් බලා ඇති අතර අවසාන ජනලේඛනය වූ 2009 ජන සංඛ්‍යාව 818,159ක් විය. මෙහි ප‍්‍රධාන ආගම ඉස්ලාම් වන අතර 94%ක් පමණ දෙනා එය අදහති.
(සිතියම, කොඩිය, ප‍්‍රධාන ස්ථානයක්)
19 වන සියවසේ දී ප‍්‍රංසය විසින් යටත් විජිතයක් කරගන්නා ලද මේ ප‍්‍රදේශය ප‍්‍රංස සෝමාලිලන්තය සහ ඔබොක් (Obock) යන නම්වලින් හැඳින්වුණි. 1977 දී නිදහස ලැබූ මෙම දේශය සිය අගනුවර වූ ‘ජිබූති’ නමින් ම ‘ජිබූති ජනරජය’ (අරාබි බසින් ‘ජුමහුරිය්යාත් ජිබූති') යන නමින් හඳුන්වන ලද අතර 1977 සැප්තැම්බර් 20 වන දින එක්සත් ජාතීන්ගේ සංගමයෙහි සාමාජිකත්වය ද ලැබී ය. භූගෝලීය වශයෙන් ජිබූතිය වෙරළබඩ තැනිතලාවකින් හා රට අභ්‍යන්තරයේ ඇති යමහල් සානු වෙත මු.ම. සිට මී. 200ක පමණ ඉහළට නැගෙන බිමකින් ද මධ්‍යම හා දකුණු පෙදෙස මී. 300 සිට 1,500 පමණ තෙක් නැගෙන කඳු බිමකින් ද සමන්විත ය. උතුරු දිග ඇති කඳු වැටියෙහි ඉහළ ම තැන මී. 2,063ක් උස මූසා කන්ද ය.
මෙහි ඇත්තේ කාන්තාර පොළොවකි. වගා කළ හැකි බිම් ප‍්‍රමාණය 01%ක් පමණි. කඳුකර පෙදෙසේ දොළ මාර්ග ස්වල්පයක් ඇත. හූම්බූලි (Houmbouli) යන නමින් යුත් භූගත ගංගාව මේ ප‍්‍රදේශයට ජලය සපයන ප‍්‍රභවය වේ. සමකයට සමීප ව පිහිටා ඇති මෙහි දැඩි උෂ්ණ දේශගුණයක් පවතී. එය ජනවාරි මස සෙ. 290 සිට ජූලි මස සෙ. 430 තෙක් උච්චාවචනය වන්නකි.
මෙහි ප‍්‍රධාන ජනවර්ග දෙකක් වෙසෙති. එනම් අෆාර් (හෙවත් දනකිල්) සහ ඉස්සා යනුවෙනි. දෙපිරිස ම හමිටෝ- සෙමිටික් ගණයට අයත් භාෂා කථා කරති. හරි අඩක් පමණ ඉස්සා සහ එහි ඤාතිවර සෝමාලි ගෝති‍්‍රකයෝ ය. අෆාර්වරු පහෙන් දෙකක් පමණ වන අතර අන්‍යයෝ අරාබිවරු සහ යුරෝපීයයෝ ය.
කි‍්‍ර.පූ. තුන්වන සියවසේ පමණ අරාබියේ සිට මෙහි සංක‍්‍රමණය වූ පිරිසකගෙන් අෆාර්වරුන් පැවත එන බව සැලකේ. පසුව දකුණෙන් ආ සෝමාලියානු ඉස්සාවරු අෆාර්වරුන් පන්නා දමා දකුණුදිග හා වෙරළබඩ පදිංචි වූහ. කි‍්‍ර.ව. 625 දී ඉස්ලාම් භක්තිය මෙහි පැතිර ගියේ ය. මේ ප‍්‍රදේශයේ වෙළෙඳ කටයුතු අරාබීන් විසින් පාලනය වූ අතර 16 වන සියවසේ දී පෘතුගීසීහු මෙම වෙළෙඳාම සඳහා තරග වැදුණහ. 19 වන සියවසේ දී ප‍්‍රංස ජාතිකයන් මෙහි පැමිණ 1888 දී වෙළෙඳ මධ්‍යස්ථානයක් පිහිටුවා ගත්හ. ජිබූතිහි අගනගරයේ (එයත් ජිබූති නමි) සහ ප‍්‍රංස ආධිපත්‍යයේ ආරම්භය එය විය. ඉතියෝපියාව සමග ගිවිසුමක් මගින් තම බලය තහවුරු කරගත් ප‍්‍රංස බලධරයෝ වෙළෙඳ කටයුතු දියුණු කිරීම සඳහා දුම්රිය මගකින් ජිබූති ඉතියෝපියාව හා සම්බන්ධ කළහ. පසුව මංමාවත් ද ඉදිකරමින් වෙළෙඳ කටයුතු තවත් ව්‍යාප්ත කරන ලදි. 1958 දී පැවැත්වුණ ජනමත විචාරණයක් මගින් ප‍්‍රංස ජනරජය යටතේ ප‍්‍රංස ප‍්‍රදේශයක් බවට පත් වූ නමුදු එම ජනමත විචාරණය ප‍්‍රංස බලධාරීන් විසින් සිදු කෙරුණ ඡුන්ද දූෂණයන්ගෙන් යුක්ත වූවක් බවට චෝදනා ඇත. ඒ වන විට ජිබූතිය ස්වාධීන විය යුතු ය යන හැඟීම ස්වදේශිකයන් අතරින් පැන නැගී තිබුණි. 1971 පැවැත්වුණු ඊළඟ ජනමත විචාරණයේ දී 98%ක් පමණ නිදහස ඉල්ලා සිටි හෙයින් ජිබූති ජනරජය බිහිවිය. එහෙත් නව ජනරජය තුළ අෆාර් හා ඉස්සා ජනවර්ග ආතති තත්ත්වයත් අසල්වැසි එරිති‍්‍රයා හා සෝමාලි ප‍්‍රදේශවලින් එය සරණාගතයන්ගේ ප‍්‍රශ්නයත් නව දේශයේ ගැටලූ බවත් පත් විය.
සාම්ප‍්‍රදායිකව මෙහි ආර්ථික රඳා පවත්නේ වෙළෙඳාම මත ය. අවට ඇති අපි‍්‍රකානු රටවල්වලින් නිර්යාතයන් ද යළි එම රටවල් සඳහා ආයාත ද ජිබූතිය හරහා සිදු වේ. ප‍්‍රංස පාලනය යටතේ ගොඩනැගුණු ගමනාගමනය ආදි වූ යටිතල පහසුකම් එම ආර්ථික කටයුතු සඳහා උපකාරී වේ.
ස්වාධීන රාජ්‍යයක් වූ නමුදු ජිබූතියට ප‍්‍රංසය හා සමග ඇති සබඳතා අත්‍යවශ්‍ය ව පවතී. ප‍්‍රංස භාෂාව අරාබි බස හා සමග රාජ්‍ය භාෂාවක් ද වේ. ඒ අතර ආර්ථික කටයුතු සඳහා ද ප‍්‍රංස ආධාරය අවශ්‍ය ව පවතී.
කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස
