උපතිස්ස II
ක්රි.ව. 521-522 කාලය තුළ අනුරාධපුරයෙහි රජ කළ ලම්බකර්ණ වංශිකයෙකි. සිංහල ග්රන්ථයන්හි මොහු හැඳින්වෙන්නේ ලමැණි උපතිස්ස යනුවෙනි. මොහු රාජ්යයට පත් වූයේ මෝරියවංශික කිත්තිසේන මරා රජ පැමිණි සිව විනාශ කිරීමෙනි. ඊට ප්රථම මොහු මුගලන් I යටතේ සේනාපති ධුරය දැරුවේය. මොහුගේ බිසව වූයේ මුගලන් I රජුගේ සොහොයුරියකි. මොහුගෙන් ලම්බකර්ණ වංශය නැවතත් ලක්දිව බලයට පත් විය.
මෝරිය වංශිකයකු පලවා හැරිය ද මොහුට රාජ්යයට ස්ථිර උරුමයක් වූ බවක් නොපෙනේ. රජ බවට පත් වීමෙන් අනතුරුව තනතුරු ආදිය ප්රදානය කිරීමෙන් මිනිසුන් පක්ෂ කරවා ගැනීමට උත්සාහ දරන ලද්දේ මෙහෙයින් විය හැකිය. තමා මෙන් ම රාජ්යයට උරුම කී මුගලන් I යටතේ අසිග්ගාහක තනතුර දැරූ සිලාකාලගේ සහාය ලබාගැනීම අත්යවශ්ය වූයෙන් උපතිස්ස II තම දියණිය ඔහුට පාවා දුන්නේය. එසේ වුව ද රාජ්ය ලෝහයෙන් මඩනා ලද සිලාකාල තෙමේ මලය ප්රදේශයට පැනගොස් සේනා රැස්කිරීමට වන. උපතිස්ස II රජ වන විට මහලු වයසේ සිටි හෙයින් ඔහු වෙනුවෙන් සේනා මෙහෙයවන ලද්දේ ඔහු පුත් ගිරිකාශ්යප විසිනි. මුල් සටන්වල දී සිලාකාල පරාජය කිරීමට ගිරිකාශ්යපට හැකි වුව ද එයින් පසුබට නොවූ සිලාකාල රට භේද භින්න කොට නැවතත් සටනට එළඹියේය. මෙම සටනින් පරාජය වී මවුපියන් රැගෙන මලය දේශයට පැනයන අතරමඟ දී සිලාකාල විසින් ගිරිකාශ්යප ඇතුළු පිරිස වටලන ලදහ. මෙහි දී ඇති වූ සටනින් තමන්ට අවාසි වනු දුටු ගිරිකාශ්යප සියතින් ගෙල සිඳගෙන ජිවිතක්ෂයට පත් විය. මෙම පුවත ඇසූ උපතිස්ස II ශෝකය දරාගත නොහී මරුමුවට පත් විය.
උපතිස්ස II රජුට රාජ්යය කිරීමට හැකි වූයේ එක් අවුරුදු සමසක් පමණි. පූජාවලිය හා රාජාවලිය යන ග්රන්ථවල මොහුගේ රාජ්ය සමය එක් අවුරුදු දසමසක් වී යයි සඳහන් වේ. මොහු ගැන සඳහන් ශිලාලිපියක් කන්දකාඩු නම් ස්ථානයෙන් හමු වී ඇත.
(සංස්කරණය: 1970)
