උමංදාකව
පන්සියපනස් ජාතක පොතට අයත් උම්මග්ග ජාතකය සිංහල කවියට නඟා ලියන ලද්දකි. කව්බසින් කළ ජාතකකථාවක් අසනු රිසිව කළ ආරාධනාවකි, මේ පොත ලිවීමට නිමිත්ත වූයේ. මාතර සමීපයෙහි පිහිටි දේවගිරි නම් විහාරයෙහි (මෙකල දිවියාගල නමින් හඳුන්වන ස්ථානය යයි කියති) වැඩ විසූ සුමිත්ර නම් තෙර කෙනෙක් මේ ග්රන්ථයේ කතුවරයෝය (කව්මිණිරන්දම ලියූ මාතර තල්අරඹේ සුමිත්ර තෙරණුවෝ අන්ය කෙනෙකි). මාතර කවි යුගයෙහි විසූ පඬුවන් අතුරෙහි වැජැඹුණු මේ සුමිත්ර තෙරණුවෝ ද සතරසයුරෙහි පරතෙරට පැමිණ දේවගිරිවිහාරයෙහි නේවාසිකව විසූහයි ග්රන්ථාවසානයෙහි සඳහන් වේ.
මේ ග්රන්ථය රචනා කිරීමට ආරාධනා කරන ලද්දේ ‘අංගනෙත්තා ළමාඑතනා’ නම් කාන්තාවක විසිනි. ඕතොමෝ කොළඹ වාසල මුදලි පදවිය ද ලැබ ගාලුපුරයෙහි වාසය කළ පේද්රිස් දියස් අබේසිංහ මුදලිඳුගේ ආර්යාවය. උමංදාකව රචනා කළ කාලය සඳහන් කොට නැත ද ලක්දිව ඉංග්රීසි අධිරාජ්යයට නතු වූ මුල් අවදියෙහි ලියන ලද්දකැයි අනුමානයෙන් සිතිය හැකිය.
උමංදාකව ව්යක්ත වූ රචනාවකැයි නොකිව හැකිය. කතුවරයා ස්වකීය රචනය ශබ්දාර්ථාලංකාරයන්ගෙන් සැරැසීමට වෑයම් කළ බවක් නොපෙනේ. ජාතකකථාවස්තුව අනූන කොට කවියට නැගීම සුමිත් තෙරුණුවන්ට අභිමත විය. තෙරුන්ගේ ඒ අදහස මැනැවින් සඵල වී තිබේ. පියවින් ම රසවත් කතාපුවතක් වූ උම්මග්ග ජාතකය ලිහිල් කව්බසට නැඟී ඇති හෙයින් ගැමිජනයාට මෙය අවසානය දක්වා අභිරුචියෙන් කියවිය හැකි බව පෙනේ.
(සංස්කරණය: 1970)
