අන්තරායදායක රසායනික ද්‍රව්‍ය
අන්තරායදායක රසායනික ද්‍රව්‍ය වූකලි සෞඛ්‍යයට හානි පමුණුවනසුලු වූද, ගිනි ගැනීම්, පිපිරවීම් හෙවත් ස්ථෝටන (explosive ) ක්‍රියා ඇති කිරීම නිසා මිනිසුන්ටත් දේපොළවලටත් අලාභහානි ගෙනදෙන සුලු වූ ද ද්‍රව්‍ය වේ. මේ ද්‍රව්‍ය පිළිබඳව අනුගමනය කළ යුතු ප්‍රතිපත්තිය නම් මේ එක් එක් රසායනික ද්‍රව්‍යයේ නියම ස්වභාවයත් එයින් සිදුවිය හැකි හානියත් සම්පූර්ණයෙන් වටහා ගෙන කල්පනාකාරීව ඒ දේ අතපත ගෑමයි.
දිනපතා ජීවිතයේ දී වැඩි වශයෙන් භාවිත කිරීමට සිදුවන රසායනික ද්‍රව්‍ය නිසා පැමිණිය හැකි අන්තරාය ගැන සලකා බැලීම ප්‍රයෝජනවත් විය හැකිය. නව්‍ය නිෂ්පාදිතයන් තොග වශයෙන් මෙන්ම සිල්ලරට ද දැන් ලබාගත හැකිය. මේ රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් සිදුවිය හැකි හානිය අඩු කිරීමටත් ඒවා භාවිත කිරීමේ දී මුහුණ පාන්නට වන අනතුරු වැළැක්වීම පිණිසත් එවැනි රසායනික ද්‍රව්‍ය විකිණීම පිළිබඳව දැඩි නීති පනවා තිබේ. කෙසේ වුව ද අනතුරුවලට භාජන වන මිනිසාගේ අපරීක්ෂ්‍යකාරීකම නීති පැනවූ පමණින් ම තුරන් කළ නොහැකිය; හැම විට ම කල්පනාකාරීව කටයුතු කිරීමෙන් පමණි, මෙය දුරු කළ හැක්කේ.
කර්මාන්තශාලාවලට ලොකු ම ගැටලුවක් වී ඇත්තේ රසායනික ද්‍රව්‍යවල විඛාදක ගුණයයි. නිෂ්පාදනාගාරයන්හි ගිනි ගැනීම් හා ස්ඵෝටන ඇති වන්නේ ඇතැම් රසායනික ද්‍රව්‍යවලත් රසායන මිශ්‍රණවලත් දාහ්‍ය ගුණය හේතුකොටගෙන ය. ගිනි ගැනීම් හා ස්ඵෝටන ඇතිවීම කෙරෙහි බලපාන සාධක අතර රසායන මිශ්‍රණවල ජ්වලනාංකයත් (flash point) ජීවලන උෂ්ණත්වයත් වේ. ගින්නත් ස්ඵෝටනයත් අතර වෙනස රඳා පවත්නේ දැවීමේ වේගය මතය.
ගිනි හා ස්ඵෝටන අනතුරු ඇති කරවන සුප්‍රකට රසායනික ද්‍රව්‍ය කාණ්ඩ වශයෙන් මෙසේ වර්ග කළ හැකිය:-
(1) දැල්වෙනසුලු වායු: නි. හයිඩ්රජන්, මෙතෙන්, ඇසිටිලීන් හා කාබන් මොනොක්සයිඩ්.
(2) දැල්වෙනසුලු ද්‍රව: ඩයිඑතිල් ඊතර්, කාබන් ඩයිසල්පයඩ්, ද්‍රාවක නැප්තා වර්ග, ඇසිටෝන්, ඇලයිල් ක්ලෝරයිඩ්, මෙතනොල්, එතනොල්, එතිල් ඇසිටේට් ආදි වූ ජ්වලනාංකය සෙ. 270 ට අඩු ද්‍රව.
(3) දැල්වෙනසුලු ඝන ද්‍රව්‍ය: (අ) වාතයට නිරාවරණය කළ විට ඉබේ ම දැවෙන ඝන ද්‍රව්‍ය; නි. සුදු පොස්පරස්. (ආ) තෙතමනයට නිරාවරණය කළ විට ඉබේ ම දැවෙන ඝන ද්‍රව්‍ය; නි. සෝඩියම් පොටෑසියම්, සෝඩියම් පොරොක්සයිඩ්. (ඇ) තරමක් රත් කළ විට දැවෙන ඝන ද්‍රව්‍ය : නි. රතු පොස්පරස්.
(4) ඔක්සිකාරක: නි. පොටෑසියම් ක්ලෝරේට්, සෝඩියම් නයිට්රේට්, පොටෑසියම් නයිට්රේට්, පොටෑසියම් ප, මැංගනේට්.
(5) නයිට්රික් අම්ලය, ප'ක්ලෝරික් අම්ලය, සල්පියුරික් අම්ලය වැනි විඛාදක ද්‍රව.
පුලිඟුවක් හෝ දැවෙන ද්‍රව්‍යයක දැල්ලක් හෝ විද්‍යුත් උපකරණයක් හෝ මගින් ගිනි හා ස්ඵෝටන සාමාන්‍යයෙන් හට ගනී. එහෙත් සමහර අවස්ථාවල දී උෂ්ණත්වය හේතුකොටගෙන ස්වයංජ්වලනය ඇතිවේ.
ක්ලෝරීන්, මස්ටඩ් වායුව, කාබන් මොනොක්සයිඩ්, පොස්ජීන්, මෝපීන් ආදි වූ සමහර රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් සෞඛ්‍යයට සිදුවන හානිය ඉතා ප්‍රකටය. මරණය ගෙන දෙන තවත් බොහෝ රසායනික ද්‍රව්‍ය ඇත.
කට, නහය හා හම යන ද්වාරවලින් මිනිස් සිරුරට රසායනික ද්‍රව්‍ය ඇතුළු විය හැකියි. ශ්වසනය හේතු කොටගෙන සිදුවන අනතුරුවලට වාෂ්පත් වායු වර්ගත් මුල් වේ. ශරීරයට සැපයෙන ඔක්සිජන් ප්‍රමාණය මේවායින් ඇහිරෙන නිසා ශ්වාසරෝධය (asphyxia) ඇති විය හැකිය. හමේ කැසීම් හා දැවීම් ඇති කරන රසායනික ද්‍රව්‍ය සංඛ්‍යාව ද ඉතා විශාලය. මේ ද්‍රව්‍ය නිසා හම පළුගැසීම හෝ හමේ තෙල් ඉවත්වීමේන් හම වියළී පැළීම හෝ සිදුවි ය හැකිය. රසායනික ද්‍රව්‍ය ගෑවීම නිසා හම හසුවෙන් ම ආසාදනවලට (infection ) ගොදුරු විය හැකි බැවින් ආරක්ෂ විධිවිධාන යෙදිය යුතුය.
අන්තරායදායක රසායනික ද්‍රව්‍ය අතපත ගෑමේ දී මහත් පරීක්ෂාවෙන් එසේ කළ යුතු බව සිත තබා ගත යුත්තකි.
කර්තෘ:සුමනරත්න ද සිල්වා
(සංස්කරණය:1963)
