අනිරුධ්වා
ඉන්දියාවේ ගොරක්පූර් දිස්ත්‍රික්කයේ දැනට කැසියා හෙවත් කුසිනගර් නමින් හැඳින්වෙන පැරණි කුසිනාරා නුවරට බටහිර දිගින් පිහිටි ගමකි. බුද්ධපරිනිර්වාණ සමයෙහි මල්ල රජවරුන්ගේ මාළිගාදිය තිබෙන්ට ඇත්තේ කුසිනාරා නගරයෙහි ම කොටසක් වූ මේ ප්‍රදේශයේ යයි පුරාවිද්‍යාඥයෝ නිගමනය කරති. මෙහි ඊශානදිග පිහිටි චතුරස්‍රාකාර උස්භූමිය මල්ල රජුන්ගේ මාළිගාදි පැරණි ගොඩනැඟිලිවල නටබුන්වලින් සැදුණ බිමකැයි ජනරාල් කනිංහැම් මහතා පැවසීය.
ඊශාන දිග පිහිටි උස් භූමිය පසු කාලයෙක ජල මට්ටම දක්වා හාරවා පරීක්ෂා කළ හීරානන්ද ශාස්ත්‍රි මහතාට පැරණි ගඩොල් හැර අන්කිසිවක් හමුවී නැත. ඊට යාර 225ක් දකුණු දිග පිහිටි උස්භූමියක් හාරවා බැලූ ඒ මහතාට ස්මාරක ථූප සතරක් හා ඒවා තුළ තිබී සිද්ධාර්ථ කුමාරෝත්පත්තිය, දම්සක් පැවැත්වීම ආදිය පිළිබිඹු කරන දර්ශනීය කැටයම් ලෑලි සතරක් හමු වූ බව සඳහන් වේ. අනිරුධ්වා ගම සහ ඊට යාබදව පිහිටි සිස්වා නමැති ගම ද පැරණි කුසිනාරා නගරයෙහි ම කොටස් වශයෙන් පුරාවිද්‍යාඥයෝ හඳුන්වති. මීට අන්රුධ්වා යන නම ද ව්‍යවහාර කරති.
(සංස්කරණය:1963)
