අබ්දුර් රහීම්, ඛාන් ඉ ඛානාන්
(1556 ?). අක්බාර් අධිරාජයාගේ අමාත්‍යවරයෙකි. එම අධිරාජයාගේ ආරක්ෂක නිලධාරී ඛයිරාම් ඛාන්ගේ පුත්‍රයාය. විශ්ව සාහිත්‍යයෙහි උසස් තැනක් ගන්නා බාබර් වෘත්තාන්තය තුර්කි බසින් පර්සියන් බසට පරිවර්තනය කළ මෙතෙමේ ශ්‍රේෂ්ඨ පඬිවරයෙක් ද විය.
මිර්ෂ ඛාන් නමින්ද හැඳින්වුණු අබ්දුර් රහීම් 1556 දෙසැම්බර් 17 වන දා ලාහෝර්හි දී උපන්නේය. බයිරාම් ඛාන් සතුරන් අතින් මරුමුවට පත් වන විට අබ්දුර් රහීම්ට වයස අවුරුදු සතරක් විය. අබ්දුර්ට දීප්තිමත් අනාගතයක් ඇති බව දුටු අක්බාර් ඔහු රජමාලිගයට කැඳවා තම ආරක්ෂාව යටතේ ඇති දැඩි කර ගත්තේය. අබ්දුර් රහීම් පෘථුල අධ්‍යාපනයක් ලැබීය. හේ අරාබි, පර්සියන්, තුර්කි, සංස්කෘත, හින්දි යන භාෂාවන්හි මනා පටුතාවයක් ලබා සිටියේය. මෙතෙමේ "රහීම්" යන නාමයෙන් හින්දු දේව ස්තෝත්‍ර රචනා කෙළේය. නොයෙක් මූර්තීන්ගෙන් පෙනී සිටින දෙවියන්වහන්සේ කෙරෙහි භක්තිමතෙකු තුළ හටගන්නා හැගීම් සම්බන්ධයෙන් මොහු කරන විස්තරය ඉතා චමත්කාරජනකය.
පළමුවෙන් අක්බාර් අධිරාජයාගේ ප්‍රධාන ආරක්ෂක නිලධාරියා වූයේ ඛයිරාම් ඛාන්ය. පසුව මේ තනතුරට අබ්දුර් රහීම් පත්කර ගනු ලැබීය. මොහුට ඛාන් ඛානාන් පදවිය ලැබුණේ කාතියාවාර්, කුච් යන වන ප්‍රදේශයන්හි බිහිසුණු සටන්වල යෙදී සිටි මුසාෆර් පැරැදවූ හෙයිනි. රහීම් විවාපත් වූයේ අක්බාර් රජුගේ තුන්වන පුත්‍ර දානියාල් කුමරුගේ දියණියන් සමඟය.
අක්බාර්ගේ අධිරජ්‍යයෙහි අග්‍රවංශාධිපති බවට පත් අබ්දුර් රහීම් තෙමේ ජහාන්ගීර් බලයට පැමිණි පසු ඔහු යටතේ අවුරුදු ගණනක්ම ඉතා අවංක ලෙස සේවය කළා පමණක් නොව ඔහුගේ උපදේශකයා වශයෙන්ද ක්‍රියා කෙළේය. එහෙත් මොහු තම අවසාන කාලයේ දී රාජකාර්යය අමතක කොට, ඛුර්රම් (ෂා ජහාන්) කුමරු පියාට විරුද්ධව ඇරැඹු කැරැල්ලේ දී එම කුමරුට එක්විය.
(සංස්කරණය:1963)
