අබුල් ෆයිසි
(1547-1595) මහා අක්බාර් රජුගේ රාජ සභාවෙහි වැජඹුණු දක්ෂ මුස්ලිම් කිවියෙකි. මොහු ඒ රජුගේ හිතවත් මිතුරෙක් ද විය. අක්බාර් රජු තුළ මුල්කාලයේ දී ඇතිවී තිබුණු ආගමික හැඟීම් වෙනස් කිරීමට ඉවහල් වූ ෂයික් මුබාරක් නැමැත්තා අබුල් ෆයිසිගේ පියා විය.
ක්‍රි.ව.1547 සැප්තැම්බර් මස 16 වනදා අග්‍රා නගරයෙහි උපන් මොහු ක්‍රි.ව.1567 දී පමණ, එනම් අක්බාර් රජුගේ දොළොස්වන රාජ්‍ය වර්ෂය පමණේදී, මෝගල් රාජ සභාවට කැඳවනු ලැබීය. අක්බාර් රජු ඩැකානය ආක්‍රමණය කිරීමට පෙර ඒ ප්‍රදේශයේ රජවරුන්ට මෝගල් රාජ්‍යට යටත් වන ලෙස දන්වනු වස් ක්‍රි.ව.1591 දී පමණ යැවුණු විශේෂ තනාපතිවරයා අබුල් ෆයිසි විය. මොහුගේ කවීත්වයෙහි පැහැදුණු අක්බාර් රජ තමාගේ තිස්‌ තුන් වන රාජ්‍ය වර්ෂයේ දී මොහුට "මාලික් උෂ් ෂූ ආරා" (කවීශ්වර) යන විරුදනාමය පට බැන්දේය. රජුගේ සිත් දිනා සිටි මොහු කලුරිය කළේ ක්‍රි.ව.1595 ඔක්තෝම්බර් මස 4 වන දාය.ඒ අවස්ථාවේදී අක්බාර් රජු සිය හිස්වැස්ම ඉවත ලා පිය මහහඬින් හඬා වැළපුණු බව කියති.
හින්දු සාහිත්‍ය හා විද්‍යාවන් ඉගෙනීමෙහි යෙදුණු ප්‍රථම මුස්ලිම් ජාතිකයා ෆයිසි බව පෙනේ. අක්බාර් රජුගේ අනුග්‍රහය ලත් මොහු හින්දු සාහිත්‍ය ගැන ක්‍රමානුකූල පරීක්ෂණයක් පැවත් වූ බව දැක්වේ. සංස්කෘතික කාව්‍යයක් වූ නලෝපාඛ්‍යානය ද ගණිතය පිළිබඳව හාස්කරාචාර්යයන් විසින් රචිත වීජ ගණිතය හා ලීලාවතී නමැති ග්‍රන්ථ දෙක ද මොහු විසින් පර්සියානු භාෂාවට පරිවර්තනය කරන ලදැයි කියති. එකල විසූ වෙනත් උගතුන් අතින් සැපයුණු පරිවර්තන පරීක්ෂා කරන ලද්දේ ද මොහු විසිනි. කුරාන් පොතට ලියන ලද "ස්වාහ උල් ඉල්හාම්" නමින් හැඳින්වෙන විවරණය ද මොහුගේ කෘතියකි. අබුල් ෆයිසි විසින් පර්සියානු භාෂාවෙන් රචිත කාව්‍ය සංඛ්‍යාව ඉතා විශාලය. මොහු ලියූ ග්‍රන්ථ සංඛ්‍යාව 100ක් පමණ යයි කියති.
(සංස්කරණය:1963)
