අභයරාජ කුමාර
බිම්බිසාර රජුගේ පුත්‍රයෙකි. උජ්ජයිනි නුවර ගණිකාවක වූ පදුමවතී මොහුගේ මව යැයි කියනු ලැබේ. අභය නමින් පෙනී සිටි අන්‍යයන්ගෙන් වෙනකොට දැක්වීම සඳහා "රාජකුමාර" යන්න නාමයෙහි අගට යොදන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය.
අභය රණශුරයෙක් ද දක්ෂ රථාචාර්යයෙක් ද විය. වරෙක මේ කුමරු ප්‍රත්‍යන්තයෙක කැරැල්ලක් මැඩ පැවැත්වූ හෙයින් පියරජු ඔහුට ත්‍යාග වශයෙන් නළගනක් දුන් බව සඳහන් වේ. බිම්බිසාර රජ අභය කුමරුට විශේෂයෙන් සැලකිලි දක්වනු සඳහා රාජ්‍යය පවරා සත්දිනක් මුළුල්ලේ රජසිරි විඳීමට ඉඩ දී තිබුණේ යැයි කියනු ලැබේ. එහෙත් කිසිදිනක අභයට ස්ථිර වශයෙන් රාජ්‍යය නොපැවරිණි. ඊට හේතුව බිම්සර රජුගේ ඖරස පුත්‍ර අජාතශත්‍රැ කුමරු රාජ්‍යයේ නියම උරුමක්කාරයා වීමයි. සූත්‍ර අටුවාවන්හි පෙනෙන හැටියට බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි ඉතා ප්‍රකට වෛද්‍යවරයා වූ ජීවක මේ අභයරාජකුමාරයාගේ පුත්‍රයෙකි. විනය මහාවග්ගයෙහි සඳහන් වී ඇත්තේ කසළ ගොඩක දමනු ලැබ සිටි ජීවක බිළිඳා ඉන් මුදාගෙන ගොස් අභය රාජකුමරුන් විසින් ඇතිදැඩි කරගනු ලැබූ බවයි. ජීවකගේ මව්පිය දෙදෙනා සාලවතී නම් ගණිකාව සහ අභයකුමරු බවත් ඇතැම් අටුවාවල දැක්වෙයි.
නිගණ්ඨනාත පුත්‍රයන්ගේ ශ්‍රාවකයකුව සිටි අභය රාජකුමරා එක් දවසෙක බුදුන් කරා පැමිණ නාථපුත්‍රයන් විසින් උගන්වාලු උභතෝකෝටික ප්‍රශ්නයක් විචාළේය. බුදුරදුන් එය විසඳා ලූ සැටියෙන් පැහැද හෙතෙම බුදුන් සරණ ගිය උපාසකයෙක් විය. මෙතෙමේ තවත් වරෙක ගිජුකුළු පව්වේ දී බුදුන්ට හමු වූයේය. එහි දී පඤ්චනීවරණ, සප්තබෝධ්‍යංග යන දහම් කොටස් පිළිබඳ දෙසුම් අසා ධර්මය අවබෝධ කළ බව පළ වෙතත්, ඔහු සෝවාන් වූයේ තාළච්ඡිග් ගලූපම සූත්‍රය ඇසීමෙනයි ථෙරගාථා අටුවාවෙහි සඳහන් වේ. ධම්මපද අටුවාවෙහි සඳහන් වන්නේ ඔහුට සිය පියාණන් විසින් ත්‍යාග වශයෙන් දෙනු ලැබූ නළඟනගේ මරණය සම්බන්ධයෙන් බුදුන් දෙසූ දහම් අසා සෝවාන් වූ බවයි.
පිය රජුගේ මරණයෙන් පසු මෙතුමා ප්‍රව්‍රජ්‍යා භූමියට ඇතුළත් වූයේය. පැවිදි වූ නොබෝ කලෙකින් මෙතුමා බුදුන්ගේ දහම් අසා රහත් වූ බව ථෙරගාථා ඒකකනිපාතයෙහි එන, මෙතුමන් විසින් ම ප්‍රකාශ කරන ලද උදාන ගාථාවෙන් පෙනේ. "අභයමාතා" (පදුමවතී) ද භික්ෂුණියක වූ බවත් පළවෙයි. මෝතොමෝ ද සිය පුත් තෙරුන්ගේ ධර්මාවාදයක් අසා රහත් වූ බව ථෙරිගාථාවෙහි සඳහන්ය. පදුමුත්තර බුදුන්ගේ කාලයෙහි ධර්ම දේශකයකු වූ මොහු බුදුගුණ ඇතුළත් ගාථා සතරක් සජ්ඣායනය කිරීමේ අනුසසින් කල්ප ගණනක් ම දුගතියක නූපන්හයි කියනු ලැබේ. මොහු විපස්සී බුදුන්ට කේතක මලින් පිදූ බව ථෙරගාථා අටුවාවෙහි සඳහන් වේ. මේ සිද්ධිය විස්තර කෙරෙන ගාථා පෙළ අපදානයෙහි ද දක්නට ලැබේ. එහෙත් එහි ඔහු හඳුන්වා ඇත්තේ "කෙතකපුප්ඵීය" තෙර යන නාමයෙනි. එයිනුදු අභයරාජකුමාර තෙරුන් අදහස් කළ බව සිතිය හැකිය.
(සංස්කරණය:1963)
